Rekkelijken en preciezen en de regulering van bitcoin

Dit artikel maakt deel uit van een serie waarin we onderzoeken op welke manier Bitcoin nog moet worden verbeterd voor een grootse toekomst. Lees het inleidende overzichtsartikel voor meer context. In dit artikel onderzoeken we de regulering van Bitcoin.

Van deze serie is dit vermoedelijk het meest controversiële onderwerp in de Bitcoin-gemeenschap. Geworteld in cypherpunk, libertarisme en de Oostenrijkse school strijdt men voor privacy en soevereiniteit van het individu, idealen waar de gemiddelde Nederlander prima in mee kan gaan.

Spannender wordt het als een stevig wantrouwen van (centraal geleide) instituties de volgende in het rijtje blijkt te zijn. Bitcoin heeft geen baas en geen politieke voorkeur. Men ziet een "scheiding van geld en staat" als uitkomst van de Bitcoin Reformatie.

3/ The Protestant Reformation was a multi-generational conflict (16th-17th C.) that produced the separation of church and state, and which profoundly reshaped the economies of Europe and the New World. Today, bitcoin suggests that it’s possible to separate _money_ and state.

— Tuur Demeester (@TuurDemeester) November 7, 2019

Het zal menigeen in eerste instantie goed in de oren klinken. De sterke concentratie van macht en rijkdom rondom de centrale banken doet pijn bij de gewone man die z'n koopkracht jaar op jaar uitgehold ziet worden.

Het dichtst bij de geldkraan zitten banken, overheidsinstanties en de grootste bedrijven. De theorie is dat het geld uiteindelijk doordruppelt naar de burger, maar ergens onderweg blijft het steken in alsmaar grotere en inefficiëntere organisaties die weinig echte waarde toevoegen aan de wereld. Voor steeds meer mensen met hesjes en trekkers is dit een onrecht dat aangeklaagd moet worden.

Volgens Nassim Taleb is het hebben van "skin in the game" de oplossing voor deze rent-seekers. Nu zijn ze niet blootgesteld aan de gevolgen van hun handelen, de oplossing voor elk probleem is meer geld drukken. En het hoogste belang is het in stand houden van deze manier van geldverdeling.

Terug naar Bitcoin.

Bij de aankondiging van Libra werd duidelijk dat Bitcoin geen CEO heeft die bij het congres kan komen getuigen. Bitcoin werd unstoppable genoemd.

Maar is dat zo?

Zouden overheden en toezichthouders Bitcoin niet met een simpele pennenstreek verbieden zodra hun oneindige fontein van fiatgeld in gevaar dreigt te komen?

Als het gebruik van Bitcoin het komende decennium daadwerkelijk blijft toenemen, dan komt een steeds groter deel van de economie buiten de invloedssfeer te liggen van centrale bankiers en overheidsbeleid.

De verslaving aan gratis geld geeft heel veel mensen en instanties een stevige prikkel om dat te voorkomen. Een verbod ligt voor de hand, vermoedelijk gelegitimeerd door een niemendalletje als witwassen of terrorismebestrijding. Einde oefening. Terug naar de marge. Het waren 12 mooie jaren...

Hoe voorkom je een verbod?

Paradoxaal genoeg is de beste bescherming tegen een verbod misschien wel regulering. Door Bitcoin te verankeren in het traditionele financiële en juridische systeem, het systeem waartegen men zich afzet, krijgt het legitimiteit.

Er ontstaan Bitcoin-afdelingen bij ministeries, toezichthouders, belastingdiensten en universiteiten. Men maakt jurisprudentie, beleid en dienstverlening voor Bitcoin. De weg terug naar een verbod wordt elke week een stukje langer!

Waarom zouden overheden en centrale banken dit toestaan?

Wellicht omdat Bitcoin de weg baant voor hun eigen cryptomunten. Het voorgrondgevecht zal de komende jaren gaan om acceptatie en marktaandeel van "stable coins", digitale versies van de euro, dollar of renminbi, en misschien wel commerciële munten zoals de Libra.

Bitcoin maakt de technologie volwassen en de geesten rijp, en mocht daarom blijven. En wat kan dat kleine, grappige internet-muntje nou voor kwaad?

Misschien neemt men het risico voor lief dat Bitcoin pijnlijk zichtbaar maakt dat fiatgeld elk jaar minder waard wordt. Misschien realiseert men zich niet hoe groot het verschil in monetair beleid is tussen Bitcoin en fiatgeld, en blijkt Bitcoin een paard van Troje.

De rekkelijken en de preciezen

Zo worden principiële bitcoiners voor een interessant dilemma geplaatst:

• Blijf je trouw aan je principes en strijdt je tegen elke vorm van regulering? Dan loop je het risico dat Bitcoin uiteindelijk verboden en gemarginaliseerd wordt.
  
  
• Verloochen je je principes en pleit je voor regulering? Dan vergroot je de kans aanzienlijk dat Bitcoin daadwerkelijk invloed heeft op de loop der geschiedenis.

Zoals in de 17e eeuwse godsdiensttwisten "de rekkelijken" tegenover "de preciezen" kwamen te staan, zien we ook nu een stevige stammenstrijd ontstaan.

De preciezen zijn absoluut en rechtlijnig: alleen Bitcoin, en alleen op precies de juiste manier. Geen custody, geen regulering, geen altcoins, geen nuance. Denk je daar anders over, dan ben je een oplichter, en verdien je pek en veren.

De rekkelijken zijn pragmatisch en flexibel: alles wat ons verder helpt is geoorloofd, en het doel heiligt de middelen. De bruikbaarheid voor de gewone mens is belangrijk, en andere projecten zijn interessante experimenten.

Loopt de route naar hyperbitcoinization, waarbij Bitcoin het primaire wereldwijde geldsysteem wordt, de droom van de preciezen, misschien over het terrein van de rekkelijken?

Welke regelgeving is wenselijk?

Onzekerheid over hoe de overheid aankijkt tegen bezit en gebruik van Bitcoin is een reden voor investeerders en bedrijven om het links te laten liggen. Anders gezegd, de jurisdicties met duidelijke en redelijke wetgeving zijn aantrekkelijk. In die wetgeving zou dan het volgende geregeld kunnen worden.

Duidelijke classificatie. In de VS is het voorstel ingediend om onderscheid te maken tussen crypto-currency, crypto-commodity en crypto-security. Per klasse wordt een toezichthouder aangewezen, en concrete wetgeving vastgesteld. Veel ruimte voor geld, streng optreden tegen ICO-meuk en scams.

Eigendom van crypto. Wanneer is een bitcoin van jou? Mag een rechter je eisen je private keys te geven, of je wallets doorzoeken om het redeem-script van een p2sh output te achterhalen? Het beschermen van bezit van cryptogeld is een vak apart. De Amerikaanse staat Wyoming heeft hiervoor vorig jaar wetgeving aangenomen.

Belastingen. Voor veel particulieren en bijna alle bedrijven is duidelijkheid over de betekenis van cryptogeld voor de belastingdienst een voorwaarde. En dan op alle aspecten, denk aan verwerven, bezitten, verhandelen, betalen en erven.

Aansluiting op fiat-geldsysteem. In elk geval de komende jaren zal fiatgeld in de meeste landen nog het primaire geld zijn. Salarissen worden erin uitgekeerd, en belasting erin betaald. Een soepele aansluiting van cryptogeld op het fiat-geldsysteem is erg waardevol.

Fractioneel bankieren. Een uitgebreid ecosysteem van gesloten, niet-transparante diensten rondom de Bitcoin-blockchain is onvermijdelijk. Denk aan brokers, exchanges, wallets, betalen en lenen. Een custodian mag niet stiekem meer bitcoins verkopen dan hij heeft (fractioneel bankieren, papieren bitcoins). Vrijwillige audits (proof of reserve) of verplichte audits scheppen duidelijkheid.

Geld zonder grenzen

Bitcoin is een open, borderless, neutral, censorship resistant en public geldsysteem. Men zal het protocol en de regels daarin als gegeven moeten zien.

Juist omdat Bitcoin niet gebonden is aan grenzen en nationaliteiten, is het extreem gevoelig voor regulatory arbitrage. Als de wet in het ene land te streng is, dan verplaatst bedrijvigheid naar een ander land.

Alleen als alle grote economieën tegelijk dezelfde regel zouden invoeren, kan men voorkomen dat talent en economische bedrijvigheid uit een land vertrekt, en vanuit een ander land alsnog dezelfde dienst aanbiedt.

Dit is precies wat er in Nederland nu gebeurt door het onnodig strenge en mogelijk zelfs onwettige voorstel van minister Hoekstra voor de implementatie van de Europese AMLD5-richtlijn in de Nederlandse wet. Dienstverleners stoppen of vertrekken naar het buitenland, zoals deze week Deribit, een groot handelsplatform.

Het is niet onverwacht dat Europa wat aan de strenge kant is met regulering, dat zagen we ook bijvoorbeeld met de cookiewet en de privacywet (AVG). Maar geregisseerd door de FATF zal uiteindelijk vrijwel de hele wereld dezelfde regels hanteren.

Maar landen hebben altijd een bepaalde vrijheid bij de interpretatie van die regels tijdens het implementeren in de lokale wetgeving. En daarin ligt de mogelijkheid om het verschil te maken met andere landen. Denk bijvoorbeeld aan uitzonderingen voor startende of kleine bedrijven, en uitzonderingen voor kleine bedragen.

Ook op de gebieden die niet door FATF gereguleerd worden, zoals belastingen en eigendomsrecht, ligt een kans voor landen om zich te onderscheiden.

De arbitrage van regelgeving zou er op termijn voor kunnen zorgen dat landen meer naar elkaar toe groeien, om een gelijk speelveld te hebben voor hun bedrijven. Een levendige technologische sector is in veel landen belangrijk voor economische groei!

Regulators vs Bitcoin: "The first countries to go ahead and actually use regulation as an incentive to encourage entrepreneurs, encourage the innovation, encourage the disruptive technology...they will be better off over a long period of time," says @APompliano pic.twitter.com/v4P18fkdHg

— Julia Chatterley (@jchatterleyCNN) August 1, 2019

Regulatory capture

In een tweet waarschuwde Vinay Gupta voor een spoedige dood van Bitcoin. Zijn redenering is dat centrale banken met hun eigen munten een nieuwe categorie maken waar ook Bitcoin onder valt, en daarna de regels binnen die categorie gaan dicteren, op zo'n manier dat Bitcoin daar niet aan kan voldoen.

Bitcoin is dead in two years as central bank digital currencies co-opt bitcoin.

Vicious scary adults are piling into the room now. Crypo lives but the early anonymous finance brands are going to face some real issues in the twenties. https://t.co/RbuWtXdf3m

— Vinay Gupta (@leashless) January 1, 2020

In een nadere toelichting noemt hij een aantal voorbeelden, zoals wetgeving die custody verplicht, eindeloze rechtszaken, en heftige KYC/AML verplichtingen. Hij wijst erop dat alle technologie uiteindelijk centraliseert, zoals elektriciteit en internet.

Bij dat laatste willen wij opmerken dat de technologie zelf niet centraliseert, alleen de dienstverlening eromheen. Er zijn maar weinig elektriciteitscentrales, internetproviders en bitcoin-exchanges, maar stroom, internet en Bitcoin zijn nog steeds decentraal.

Nietemin beschrijft Gupta een belangrijk risico van regulering, ook wel regulatory capture genoemd. Net als bij een verbod kan dit leiden tot marginalisatie van Bitcoin. Het beste medicijn is wellicht, net als bij een verbod, een groot belang opbouwen bij verschillende grote spelers, zoals banken, tech-bedrijven en overheden.

Tot slot

De essentie van Bitcoin ligt vast in de broncode en kan niet worden aangepast door overheden, centrale banken en lobbygroepen. Men kan Bitcoin verbieden of kapot-reguleren, maar stoppen kan men het niet.

In dat geval leeft Bitcoin ondergronds, in een schaduw-economie, of voornamelijk in andere landen. Elke 10 minuten blijft er een block bijkomen, dat wordt verspreid door radio en satelliet.

Voor grootschalige gebruik en een levendige industrie is er meer nodig. De overgrote meerderheid van de mensen zal zich namelijk netjes aan de wet willen houden. Zelfs het niet expliciet geregeld zijn, het ontbreken van duidelijkheid, is voor hen al reden om er niet mee bezig te zijn.

De weg naar het wereldwijde geldsysteem loopt daarom misschien wel over het terrein van de rekkelijken, de bitcoiners die flexibel en pragmatisch omgaan met de principes waarop Bitcoin gebouwd is.

In dat paradigma heeft Bitcoin baat bij:

1. Duidelijkheid over classificatie, eigendom en belasting, zodat onzekerheid geen drempel vormt.
2. Dezelfde behandeling als fiatgeld of goud, zodat geen van allen een ongefundeerd voordeel heeft.
3. Een lage drempel voor toetreders, om een oligopolie en regulatory capture te voorkomen, denk aan uitzonderingen voor starters en kleine bedragen.
4. Een internationaal gelijk speelveld, om regulatory arbitrage te voorkomen, waarbij bedrijven telkens naar de gunstigste jurisdictie verhuizen.

We zullen in de komende jaren de ontwikkelingen op dit gebied nauwlettend volgen.

En de preciezen dan? Die vinden misschien troost in de gedachte dat veel landen Bitcoin een eigen, speciale klasse kunnen geven, bijvoorbeeld door de regels zo op te stellen dat alleen Bitcoin daaraan kan voldoen. En dan is ook regulering één van de vele netwerkeffecten van Bitcoin geworden!

As one of the skeptics, this is what I think Bitcoin has going for it:

1. the most developed financial infrastructure - regulated/unregulated spot, derivatives (options, futures, perps)

2. the most liquidity (about 4x as much as the trailing ETH)

3. the most regulatory clarity

— Larry Cermak (@lawmaster) December 9, 2019