‘Coronavirus heeft grote gevolgen voor mens en economie’, Nout Wellink

Nout Wellink is een Nederlands econoom met een indrukwekkende CV. Zo werkte hij in de jaren 70 voor het Ministerie van Financiën, was directielid en president van De Nederlandsche Bank, lid van het raad van bestuur van de ECB, de voorzitter van de BIS, en op dit moment actief in de raad van bestuur van de grootste bank ter wereld, het Chinese ICBC.

Wat we ook van het huidige financiële stelsel vinden, Wellink is iemand die het van binnen en buiten kent. En omdat hij de laatste jaren vooral in en met China werkt, is zijn ervaring in de context van de recente virusuitbraak buitengewoon interessant.

Bezorgd

“Ik was vanaf 23 januari een stuk bezorgder dan velen in de westerse wereld”, vertelt Wellink in een recente uitzending van Buitenhof. “Dat was het moment waarop de Chinezen besloten om drastische maatregelen te nemen. Tegen de achtergrond van de Chinese cultuur en de risico’s die je neemt als het allemaal niet nodig blijkt te zijn, heb ik me meteen gerealiseerd dat dit grote gevolgen gaat hebben, zowel voor mensen als voor de economie.”

Voor Wellink is het handelen van veel westerse landen om die reden onbegrijpelijk. “Hoe kan het zijn dat onze eerste reactie is om te gaan klagen over het idee dat China de maatregelen zo lang verborgen heeft gehouden? Om vervolgens achterover te gaan zitten met het idee dat we wel opschalen naarmate de problemen toenemen.”

In 2002 en 2003 heeft China veel geleerd van de toenmalige SARS-crisis en is als natie als geen ander ingericht om een crisis als de corona-uitbraak te beteugelen. “Als een land van deze omvang, met deze epidemie-ervaringen, dit soort [draconische] maatregelen neemt, moet dat een alarmsignaal zijn dat meteen veel harder door had moeten dringen in onze wereld.”

Europese economie onder vuur

We stappen over naar de Europese economie. De eerste bedrijven in de reisbranche gingen deze week failliet en alarmerende winstwaarschuwingen stapelen zich op. Maandag blijkt een chaotische beursdag te zijn geworden, met de grootste prijsdaling van olie sinds 1991. De AEX verloor in het eerste half uur maar liefst 7,4%, de Midkap 7,1%, en Shell stond pas na 25 minuten handel op de borden: -20,4%. Ook de koers van Bitcoin koers kleurde dieprood, met een daling van bijna 10%.

“De [economische] schok voor Europa komt vanuit allerlei hoeken en gaten”, vertelt Wellink. “Vanuit China zelf, vanuit de grondstoffenindustrie, vanuit Azië, vanuit de Verenigde Staten. Van alle kanten uit zal er een schok op de Europese economie komen.”

Vanzelfsprekend plaatst Wellink de kanttekening om niet in paniek te raken. Maar wat hem betreft is wel duidelijk dat “er verhoogde zorgvuldigheid moet zijn” bij alle deelnemers van de samenleving, van burger tot aan centrale bank.

Op de vraag of Wellink een recessie verwacht, reageert hij bevestigend. Dat mag geen verrassing heten. Eind februari waarschuwde de voormalig DNB-directeur in gesprek met Sven Kockelmann al voor een wereldwijde economische crisis. “Het coronavirus stort ons zeer waarschijnlijk in een recessie”, aldus Wellink.

“Duitsland komt in de mincijfers. Italië zit in een recessie. De groei van de ontwikkelingslanden ziet er slecht uit. En de groei van de Verenigde Staten is minder sterk dan Donald Trump zegt. Ook de groei van China is moeizaam met 6%”, vertelt Wellink. En daar komt het coronavirus nog eens overheen.

Opvallend is dat de voormalig centraal bankier expliciet maakt dat het tij niet te keren is met economische maatregelen. “De gereedschapskist van het ECB is nagenoeg leeg”, spreekt Wellink uit, woorden die sterk lijken op die van Lagarde zelf. Wat ze kunnen doen, is de rente verlagen. Maar dat zal volgens Wellink niet helpen.

Zwakke plekken

De ontstane situatie herinnert Wellink aan het verloop van de kredietcrisis. “We zien dat er iets aan het misgaan is en we denken dat we dat met onze traditionele instrumentarium – protocollen en draaiboeken die we hebben – kunnen oplossen”, vertelt Wellink, die zo tevens toegeeft dat het handelen van centraal bankiers toentertijd inadequaat was. “We dachten: ‘we lossen het wel op’, maar als een crisis op je afkomt, moet je proactief handelen.”

Dat is ook de centrale oproep in Wellinks betoog. In iedere crisis wordt de zwakste schakel getroffen, dat geldt in de context van gezondheidszorg en in de context van de wereldeconomie. “Nu moet men eerst de zwakke plekken in de Europese economie identificeren”, vertelt Wellink. “En dan een concreet plan hebben waarmee je die zwakke plekken gaat aanpakken.”

Heel concreet wordt Wellink overigens niet op de vraag welke maatregelen centrale banken moeten nemen. Hij grijpt terug op eerdere ervaringen. “Ten eerste moeten centrale banken het vertrouwen geven dat ze, wat er ook gebeurt, garant staan voor de noodzakelijke liquiditeit. Dat is een bericht van vertrouwen in het bankwezen. Het tweede is dat ze duidelijk moeten maken dat, daar waar het verantwoord is, de kredietverlening aan zwakke sectoren in de economie voldoende in stand kan blijven.”

Economie is aan het uitglijden

Hoewel Wellink hoopvol is dat de economie op de rails te houden is, stelt hij ook vraagtekens bij de effectiviteit van de maatregelen die nog genomen kunnen worden. Ondertussen loopt de spanning flink op.

De volatiliteitsindex VAEX, gezien als graadmeter voor onrust op het Damrak, bereikte maandag het hoogste niveau sinds 2009. De spreads lopen in de eurozone op. De Amerikaanse rente op een tienjaarslening is naar het laagste niveau ooit gedaald. De Fed heeft nog meer geld in de repomarkt moeten brengen om de geldstromen op gang te houden.

Zo blijkt onze serie over een wereldwijde recessie in 2020 steeds actueler te worden. Het probleem zijn de vele bananenschillen die we hebben achtergelaten waarover we met de hele wereldeconomie kunnen uitglijden. Zou het lukken om precies om alle potentiële uitglijders heen te manouvreren? En wat als we uitglijden? Dit is het eerste artikel van het zevenluik waarin je de antwoorden vindt.

Het volledige interview met Nout Wellink kan je hier bekijken: