Afscheid van Draghi: hij redde de euro en sloopte de economie

Op 31 oktober 2019 zal Mario Draghi z'n voorzittershamer overdragen aan Christine Lagarde die hem na 8 jaar opvolgt als president van de Europese Centrale Bank.

Vandaag was de laatste vergadering over het monetaire beleid onder zijn leiding. In tegenstelling tot vorige maand besloot men de rente en het opkoopprogramma ongewijzigd te laten.

Gedetailleerde geschiedschrijving en uitgebreide analyses van zijn regeringsperiode zullen de komende weken de (financiële, internationale) media overspoelen. Dat laten wij met plezier aan hen over.

Wij willen vanuit het perspectief van sound money, gezond verstand en bitcoin twee aspecten van Draghi's beleid uitlichten.

De redding van de euro

Op 26 juli 2012 sprak hij de woorden waar hij beroemd mee werd: "Whatever it takes".

Within our mandate, the ECB is ready to do whatever it takes to preserve the euro. And believe me, it will be enough. (bron)

Het was middenin de Europese schuldencrisis waarin steeds meer Europese landen in de problemen kwamen. In Griekenland en Cyprus ging het daadwerkelijk mis, maar ook Italië, Spanje en Portugal stonden er beroerd voor.

Draghi verklaarde dat de ECB alles zou doen wat nodig was om de euro te redden. Inmiddels weten we wat dat inhield: een opkoopprogramma waarmee voor 960 miljard euro per jaar aan staatsobligaties en later ook andere effecten werden opgekocht.

Door de toenemende vraag naar staatsobligaties daalde de rente die de uitgevende landen moesten betalen, wat het voor de bovengenoemde Zuid-Europese landen betaalbaar maakte om de staatsschuld verder te laten oplopen.

Draghi redde de euro, en meer nog de economie van zijn vaderland Italië en de andere Zuid-Europese landen.

De sloop van de economie

Als die crisis gebruikt zou zijn voor een grondige herbezinning op de fundamentele verschillen tussen de economieën in Noord- en Zuid-Europa dan was het wellicht de geschiedenis ingegaan als een gouden ingreep.

Maar niets in die richting gebeurde. De monetaire maatregelen werden steeds extremer. De rente daalde slechts en ging nooit meer omhoog. Het opkoopprogramma werd stopgezet maar nooit teruggedraaid.

In alle denkbare opzichten boekte Draghi de slechtste resultaten van alle ECB-voorzitters tot nu toe.

Nu is het einde van de hoogconjunctuur in zicht en ligt er een wereldwijde recessie aan de horizon. En de Europese economie is nog nooit zo fragiel geweest. De bankensector is nooit gesaneerd en staat op de rand van de afgrond. Alle bekende monetaire instrumenten zijn uitgewerkt. Eén bananenschil en de hele unie ligt op z'n gat.

Maar dat zijn afgeleide gevolgen van het ECB-beleid. Laten we kijken naar de primaire missie: de prijzen stabiel houden door de inflatie net onder de 2% te houden. Ondanks alle extreme maatregelen is ook dat verre van gelukt.

Mario Draghi reaches end of his fight to spur inflation to 2%. ECB president chairs the final meeting of his term today. Euro is intact but inflation is weak and colleagues divided. https://t.co/fzzQXK4Md8 pic.twitter.com/uqo7g4lwdi

— Holger Zschaepitz (@Schuldensuehner) October 24, 2019

Niet voor niets wil Draghi over zijn graf heen regeren door de laatste maatregelen zonder consensus en zelfs zonder meerderheidssteun door te drukken. En door zijn opvolger Christine Lagarde op te zadelen met uitspraken over toekomstig te voeren beleid.

Draghi: With fiscal policy, the monetary policy objective will be reached sooner with less side-effects

— European Central Bank (@ecb) October 24, 2019

Laatste stuiptrekkingen

Hoe volkomen Draghi losgeraakt is van de echte wereld blijkt wel uit zijn reflectie op zijn eigen beleid: "Het algemene oordeel over negatieve rente is positief. Voor ons was het positief, het was een positieve ervaring."

Watch again: Draghi on how negative interest rates have benefitted the eurozone’s economy pic.twitter.com/S3R6wqEAzc

— European Central Bank (@ecb) October 24, 2019

De komende jaren kunnen we in elk geval nog op de komende twee trucs rekenen.

Ten eerste fiscale betrokkenheid van de ECB. Misschien in eerste instantie via de lidstaten en pas later door invoering van Europese belastingmaatregelen. In elk geval met als doel dat er meer besteed wordt en de inflatie omhoog gaat. Meer monetaire gekte dus.

Ten tweede het gebruik van klimaatdreigingen om bestedingen aan te jagen. Een new green deal, green bonds en green QE.

Het zou kunnen dat men hiermee kunstig om de bananenschillen heen manoeuvreert. En als dat ook buiten Europa lukt, en de handelsoorlog van de VS, de onrust in het Middel-Oosten en de akkefietjes tussen China en Hong-Kong niet verder escaleren, dan zou het kunnen dat we ook deze recessie weer voor ons uitschuiven.

Maar we moeten ons realiseren dat we de uiterste houdbaarheidsdatum van het dollarsysteem naderen. De schulden die we hebben opgebouwd zullen we nooit terugbetalen. De rente zal nooit meer naar normale waarden stijgen.

Niet voordat er een monetaire reset plaatsvindt.

Dan kan op allerlei manieren. Van een nieuwe wereldmunt tot jarenlang hoge inflatie. Snel, langzaam, geordend, chaotisch. We weten het niet precies.

Vermogen bewaren

In elk geval is het interessant om te onderzoeken hoe je (als persoon, bedrijf, fonds, land) je vermogen kunt bewaren over de tijd heen.

Op korte termijn is er vermoedelijk best winst te behalen met aandelen of staatsobligaties. De gelddrukkende centrale banken zullen beide blijven kopen, net zoals allerlei (pensioen)fondsen die dit wettelijk verplicht zijn. Sell to a greater fool.

Nassim Taleb schreef in Skin in the Game:

The market is like a large movie theatre with a small door.

And the best way to detect a sucker (say the usual finance journalist) is to see if his focus is on the size of the door or on that of the theater. (bron)

Als het crisis is, dan gaat het niet om de koers, of de market cap, of zelfs het normale dagelijkse handelsvolume (de grootte van de zaal). Als er crisis is (de boel staat in de brand), en iedereen tegelijk wil verkopen (naar buiten wil), dan gaat het om de liquiditeit (de grootte van de deur).

Dat gebeurt het eerst met de meest risicovolle investeringen, zoals slechte bedrijfsobligaties, en gaat via aandelen uiteindelijk naar staatsobligaties. In het begin kan een centrale bank nog inspringen door steeds meer op te kopen, maar dat is niet oneindig houdbaar.

Voor particulieren, bedrijven, fondsen en landen is de vraag hoe ze hun vermogen kunnen bewaren door een dergelijke recessie, depressie, crisis, reset heen.

In veel strategieën komt een mix terug van vastgoed, dollars, goud, en... bitcoin.

Bitcoin wordt door financiële professionals beschouwd als experimenteel en risicovol, maar wel als een serieuze component als gok op het falen van dollarsysteem. Een klein stukje van je portfolio kan genoeg zijn om grote verliezen in de rest te compenseren.

Het is afwachten tot de movie theatre in de fik staat en mensen op zoek gaan naar de uitgang. Dan zou de vraag naar bitcoin wel eens enorm kunnen stijgen. In dat licht is het nog vroeg. En: de early bird catches the worm!