China’s digitale centralebankgeld te gebruiken zonder bankrekening

Vervanger van basisgeld

Het gaat om een digitale versie van de renminbi (RMB), een zogeheten Central Bank Digital Currency (CBDC). Vorig jaar juli schreven we uitgebreid over de opkomst van dit (nieuwe) fenomeen.

Allereerst de notie dat het hier niet om cryptovaluta gaat zoals Bitcoin is. Deze digitale munt is niet publiek, niet open, en zeker niet decentraal van aard. Het is bedoeld als vervanging van basisgeld (M0, cashgeld, alle munten en biljetten) en staat als zodanig volledig onder controle van de Chinese centrale bank (de PBoC).

Het is overigens nog de vraag in hoeverre de uiteindelijke oplossing van blockchaintechnologie gebruikmaakt. De meest recente berichtgeving spreekt over een tweelaagssysteem, waarin de centrale bank het geld uitgeeft aan banken en vanuit die sector het geld onder het volk verspreid wordt.

De eerste laag zou van blockchaintechnologie gebruikmaken en beslaat de interactie tussen de centrale bank en financieel dienstverleners, zoals banken. Forbes schreef recent over de vermeende eerste ontvangers van de digitale munt, waaronder vijf banken, Alibaba, en Tencent.

De tweede laag is bedoeld voor het gebruik en de distributie van de digitale munt. Hoe de infrastructuur daarvan eruit komt te zien is onbekend. Dat laat de centrale bank aan de dienstverleners over.

Kortom: het is een systeem dat bedoeld is om cashgeld te vervangen, zonder dat bestaand monetair beleid erop aangepast hoeft te worden.

‘Verbeterd cashgeld’

China ziet in de digitale munt een ‘upgrade’ van bestaand munt- en papiergeld. Het research-team van Binance heeft de financiële eigenschappen mooi op een rij gezet. In het onderzoeksrapport worden er vijf genoemd:

1. Bruikbaar voor retailbetalingen. Volgens de PBoC komt China’s CBDC tegemoet aan eisen op het gebied van portabiliteit en anonimiteit.
2. Een verbeterde en snellere verrekening tussen financiële instellingen.
3. Beter te gebruiken voor internationale betalingen.
4. Lagere operationele kosten (onderhoud aan fysiek geld vervalt immers).
5. Toegenomen mogelijkheden rondom maatregelen tegen witwassen en illegaal gebruik.

Omdat het om de uitgifte van basisgeld gaat, mogen financiële instellingen niet sjoemelen met de tegoeden die ze ontvangen. Net zoals commerciële banken geen cashgeld mogen creëren, mag er ook met dit digitale geld niet fractioneel gebankierd worden.

Cryptografie

Yao Quan, voormalig directeur van PBoC’s R&D-afdeling, schreef in 2018 in een paper over de manier waarop China’s digitale centralebankgeld van cryptografie gebruikmaakt. Hij stelde dat bestaande cryptovaluta “onvoldoende informatie opslaan om te fungeren als geld”. Hij doelt daar vooral op eigenschappen die toezicht erop toestaan.

In de paper is te lezen welke eigenschappen onderdeel zijn van de expressie die versleuteld wordt, waaronder een gebruikersnummer, informatie over de eigenaar, en informatie over de uitgever ervan. Het gaat om zogeheten metadata over een betaling, informatie die bij betalingen met het ‘ouderwetse’ cashgeld vaak niet beschikbaar is.

In een andere paper (2017) waar Quan bij betrokken is geweest, valt te lezen dat China’s CBDC “programmeerbaar en uitbreidbaar moet zijn”. Op basis daarvan is aangenomen dat smart contracts worden ondersteund, maar dat is niet expliciet bevestigd. Mogelijk dat smart contracts een rol vervullen tussen de centrale bank en financieel dienstverleners.

Anoniem betalen verleden tijd?

Net zoals munten en biljetten moet dit digitale equivalent te gebruiken zijn zonder bankrekening, aldus de Binance-onderzoekers die refereren aan diverse Chinese rapporten. Maar anders dan bij het huidige cashgeld zijn transacties enkel anoniem vanuit het perspectief van de gebruiker.

Mu Changchun, directeur bij de PBoC, vertelde recent in een speech dat de centrale bank “de middenweg zoekt tussen anonimiteit en AML/CFT/ATA-werk”. Die ‘middenweg’ lijkt uit te monden in een totaal verlies aan anonimiteit: iedere transactie is herleidbaar, en van iedere munt is precies bekend bij wie hij in de portemonnee zit én gezeten heeft.

Zo lijkt China’s nieuwe centralebankgeld vooral voordelig te zijn voor de overheid, financiële instellingen, en de centrale bank zelf. Men kan immers nu ook al (digitaal) betalen met banktegoeden. Mogelijk dat bankdiensten er wat goedkoper van worden, of dat op bepaalde vlakken het gebruiksgemak toeneemt. Maar voor de burger zijn dat dure veranderingen: het kost hem z’n anonimiteit.