FATF-kogel door de kerk: crypto exchanges moeten persoonsgegevens met elkaar delen

Strenge aanbevelingen worden regels

De FATF is een invloedrijke intergouvernementele task force die zich bezighoudt met de bestrijding van witwassen en de financiering van terrorisme. Het consortium heeft 38 lidstaten, waar Nederland er één van is. Vanuit de FATF worden ‘aanbevelingen’ gegeven voor de manier waarop met hun stokpaardjes omgegaan moet worden. Daar zijn er veertig van, en in de praktijk worden die aanbevelingen vertaalt naar lokale wetgeving.

In oktober 2018 stelde de groep wijzigingen aan een aantal aanbevelingen voor. Daarin lag de nadruk op het bestrijden van malafide praktijken door gebruik van cryptovaluta. Maar de voorgestelde regels bleken wel erg ingrijpend. Daarom stuurden Nederlandse Bitcoin-bedrijven een brandbrief over de FATF-aanbevelingen: ‘de privacy van EU-burgers is in gevaar’.

Er zijn vele vragen gesteld aan (lokale) overheden en de FATF zelf. Maar die zijn politiek correct terzijde geschoven, met als onderliggende thema: ‘maak je geen zorgen, het komt wel goed’. Het resultaat: de verstrekkende aanbevelingen zijn vrijdag definitief aangenomen en moeten met ‘gepaste spoed’ worden omgezet in lokale wetgeving. Over 12 maanden volgt daarvan een ‘review’, het belangrijkste middel van de FATF om alle lidstaten in pas te laten lopen.

Exchanges en andere VASP’s moeten data uitwisselen

Als je alle aanbevelingen rondom witwassen en terrorismefinanciering zou platslaan, blijft er over dat toezichthouders precies willen weten wat er binnen geldstromen (wereldwijd) gebeurt. Omdat cryptovaluta waarde vertegenwoordigen, moet ook deze asset class eraan geloven. Als een ‘virtual asset service provider’ (de VASP), zoals een exchange, cryptovaluta verstuurt, moet hij:

“[...] verplichte en accurate informatie over de opdrachtgever, en verplichte informatie over de begunstigde verkrijgen en bewaren. Deze gegevens moeten verstuurd worden naar de ontvangende instelling (indien aanwezig). Landen moeten ervoor zorgen dat de ontvangende instelling verplichte informatie over de opdrachtgever, en verplichte en accurate informatie over de begunstigde verkrijgt en bewaart.”

Concreet is de volgende informatie bij iedere transactie verplicht:

• De naam van de afzender (opdrachtgever).
• Het rekeningnummer van de afzender (bv. de wallet van de versturende exchange).
• Het adres, burgerservicenummer, of klantnummer van de opdrachtgever.
• De naam van de begunstigde.
• Het rekeningnummer van de begunstigde (bv. de wallet van de ontvangende exchange).

Hoe dat precies georganiseerd moet worden? Dat is nog niet bekend, en mag de markt zelf gaan uitzoeken. Implementatiedetail. Toch?

Wat is een VASP?

Je kunt je voorstellen dat het voor de markt essentieel is om te weten wat een VASP precies is. Dat is immers de doelgroep waar de regels op en aan gericht zijn. Volgens de FATF is een VASP een bedrijf die één of meer van de volgende activiteiten uitvoert:

• Het wisselen (exchange) tussen virtuele assets en fiatvaluta.
• Het wisselen (exchange) tussen één of meer vormen van virtuele assets.
• Het versturen van virtuele assets.
• Het bewaren of administreren van virtuele assets.
• Deelname aan of het voorzien van financiële diensten gerelateerd aan het aanbieden of verkopen van virtuele assets.

Dat lijkt duidelijk, maar de praktijk is een stuk weerbarstiger. Hoe zit het bijvoorbeeld met een decentrale exchange die énkel het plaatsen van vraag en aanbod faciliteert, en op geen enkele manier betrokken is bij de transactie?

Dat het onduidelijk is, blijkt ook uit de talloze paragrafen die volgen op de VASP-definitie. Nog steeds (PDF) is de uitleg van de FATF uitermate wollig en ogenschijnlijk onveranderd. Ironisch genoeg stelde onze eigen minister van Financiën dat onduidelijkheid over de VASP-definitie weggenomen zou worden na publicatie van de bijgewerkte aanbevelingen. Niet dus.

Minister: er komt verdere uitleg over wat VASP en virtual asset is. Dat klinkt mooi, maar de definitie wordt wel aangenomen intussen. En omvat tokenised energiehandel, digitale assets in games, loyaltypunten, https://t.co/0Jr3QXLwfM tegoedbonnen en ook facebook coin. Breed. pic.twitter.com/fiLIK084Ch

— Simon Lelieveldt (@finhstamsterdam) June 12, 2019

En nu?

Terug naar Mnuchin. De FATF-aanbevelingen zijn afgelopen vrijdag in Florida als hamerstuk voorbij gekomen. Daar nam onder andere Mnuchin het woord. “We staan niet toe dat cryptovaluta het equivalent worden van geheime bankrekeningen”, licht hij toe. “We vinden gepast gebruik OK, maar gebruik voor illegale activiteiten wordt niet langer getolereerd.”

Dat de voorgestelde wijzigingen er hoe dan ook doorheen gedrukt zouden worden, leek al vast te liggen. Ook de G20 sprak zich erover uit: “we roepen ertoe op om de FATF-standaarden volledig, snel, en effectief op te nemen in wet- en regelgeving”. Toeval? Zeker niet.

De bal ligt nu bij lokale overheden en de markt. In Nederland start het wellicht met de introductie van crypto-vergunningen. Misschien komt in de markt de nadruk te liggen op vormen van dienstverlening waarmee om de regels heen gewerkt wordt. Of een verschuiving naar andere regio’s, waar de FATF minder invloed heeft, hoewel dat vanuit commercieel oogpunt mogelijk zinloos is.

Wat er ook gebeurt: we blijven de ontwikkelingen nauwgezet volgen.