De bitcoin halving en de adoptiecurve

Dit artikel maakt deel uit van een serie over de derde bitcoin halving. Als je bij het begin wilt beginnen, lees dan hier het eerste deel.

In 1962 publiceerde de nog jonge assistent-professor Everett Rogers het boek Diffusion of Innovations waarin hij beschreef hoe een nieuwe idee of technologie zich verspreidt binnen een groep. Het werd een klassieker.

Centraal in de theorie staat de adoptiecurve, die de volgorde beschrijft waarin verschillende soorten mensen het nieuwe idee of de nieuwe technologie accepteren en in gebruik nemen.

De innovators zijn nieuwsgierig en bereid om risico te nemen. Deze vaak jonge mensen zijn er als eerste bij, halen de foutjes eruit, en accepteren dat iets nog in de kinderschoenen staat en nog kan mislukken.

De early adopters zijn invloedrijke, hoogopgeleide, welgestelde jonge mensen die voor in de rij staan als een technologie productierijp is. Hun mening is belangrijk voor de verdere verspreiding.

De early majority is wat voorzichtiger, en wacht tot de early adopters er enthousiast over zijn. Ze willen meer zekerheid dat een technologie werkt.

De late majority gaat meedoen als technologie volwassen, stabiel en betaalbaar is. Het is dan de nieuwe standaard, en ze passen zich aan.

De laggards wachten tot het niet anders kan. De voorgaande technologie is niet meer leverbaar, ze moeten wel.

De verspreiding vindt plaats doordat telkens een volgende groep het nieuwe idee of technologie adopteert, vandaar de naam adoptiecurve.

Bitcoin op de adoptiecurve

"Ik ben ervan overtuigd dat er over 20 jaar ofwel een enorm transactievolume is, of geen volume", zo schreef Satoshi Nakamoto in 2010.

De grondlegger van bitcoin schetste daarmee een jaar na het eerste block al de ruwe lijnen van het tijdspad waarin bitcoin moet groeien van kleinschalige proof-of-concept naar wereldwijd geldsysteem.

Aan het eind van dat pad is bitcoin een volwassen technologie:

• De kinderziektes zijn eruit, iedereen kan het gebruiken en een flink deel van de wereldbevolking gebruikt het ook.
• De waarde is tamelijk stabiel, de heftige koersbewegingen die nodig zijn tijdens het opstarten zijn achter de rug.
• De gebruikers zijn met elkaar bereid om een flink beveiligingsbudget op te hoesten door de transactiekosten die ze met elkaar betalen.

Het is alles-of-niet voor bitcoin. Het lukt om bitcoin op te starten en op eigen benen te laten staan, of het mislukt. Er is geen middenweg. En dat komt door het effect dat de halvings en de bull markets hebben op het beveiligingsbudget.

In het vorige deel uit deze serie lieten we zien hoe het beveiligingsbudget na elke halving, en na elke bull market op een nieuw, hoger niveau gebracht wordt, en dat bitcoin kwetsbaar wordt als dit budget voor langere tijd veel lager is.

De koers moet blijven stijgen, totdat halvings niet zo'n grote rol meer spelen, omdat het grootste deel van het beveiligingsbudget gevormd wordt door transactiekosten, en totdat bull markets niet meer zo'n grote rol spelen, omdat de totale waarde van bitcoin te groot wordt voor enorme volatiliteit.

Satoshi hintte op 2030 als deadline hiervoor. Wij zijn iets milder, en zien de periode van 2030 tot 2040 als transitieperiode:

Rond 2030 ligt het omslagpunt waarbij transactiekosten ongeveer de helft van het beveiligingsbudget vormen, en bitcoin even groot is als goud, met een koers van ongeveer $400.000 per bitcoin in hedendaagse dollars.

Rond 2040 ligt het punt waarop de block subsidy verwaarloosbaar is, en bitcoin volledig op zichzelf aangewezen is. Hierbij past een koers van $1 miljoen in hedendaagse dollars.

Op dat punt is bitcoin volwassen, en heeft geen subsidy meer nodig. Praktisch alle munten zijn uitgegeven (98,4% van alle btc in 2032, en 99,6% in 2040). Een groot gedeelte van de majority is intussen ingestapt.

We komen aan de bovenkant van de S-curve van Everett Rogers: de exponentiële groei is voorbij!

Crossing the chasm

Hoeveel mensen op dit moment bitcoin bezitten is onbekend. Recent schatte Glassnode dat er op z'n meest zo'n 23 miljoen entiteiten bitcoin bezitten, maar daar zitten ook grote exchanges bij met miljoenen gebruikers.

Het lijkt ons veilig om in te schatten dat het aantal bitcoin-bezitters wereldwijd niet boven de 100 miljoen uitkomt, hooguit 1,5% van de wereldbevolking dus. De vraag is wat er nodig is om het gat te overbruggen van de innovators naar de early majority.

De onderstaande grafiek wijst niet alleen op "diffusion of innovations" van Rogers, maar ook op "crossing the chasm" van Moore, die zegt dat een ander soort positionering nodig is om te overstap te maken van de early adopters naar de meer pragmatische majority.

Bij bitcoin zou die andere positionering wel eens te maken kunnen hebben met gebruiksvriendelijkheid.

Voor innovators is het niet zo erg dat het behoorlijk ingewikkeld en bewerkelijk is om bitcoin veilig op te slaan en te gebruiken, en dat er een aanzienlijk risico is op verlies van je geld door een subtiel foutje.

Om de sprong te maken naar de meerderheid van de bevolking is het noodzakelijk dat privacy en security verborgen worden door gebruiksvriendelijke techniek. Denk aan hoe makkelijk het is om te betalen met je pinpas, of om je auto te starten.

Op de weg naar adoptie door de massa liggen dit soort problemen:

• Bitcoin biedt onvoldoende privacy
• Bitcoin is onvoldoende decentraal
• Bitcoin is niet gebruiksvriendelijk
• Bitcoin kan worden verboden
• Bitcoin is traag
• Bitcoin is duur
• Bitcoin is niet schaalbaar

Alle hierboven gelinkte artikelen zijn in de context van de adoptiecurve de moeite waard om te lezen. Maar als ik er maar eentje mocht aanbevelen, dan zou dat die over gebruiksvriendelijkheid zijn.

Als de genoemde problemen niet worden opgelost, is het onwaarschijnlijk dat voldoende mensen gebruik gaan maken van bitcoin. Het voldoet dan simpelweg niet als geldsysteem.

Nu lijkt 10-20 jaar een lange tijd om deze problemen op te lossen, maar het moet nog wel eventjes gebeuren. Als dat niet lukt, ontbreekt de vraag die nodig is om de prijs van bitcoin zo hoog te krijgen dat miners voldoende beloning krijgen om het netwerk te beveiligen: bitcoin heeft een strak tijdschema!

De adoptiecurve en de halvings

Bij de grondlegging van bitcoin is de snelheid waarmee de adoptiecurve moet worden doorlopen min of meer vastgesteld doordat het uitgifteschema en de timing van de halvings in de broncode is vastgelegd.

Elke halving is het begin van een nieuwe reward era, waarin er minder subsidie is voor de miners, en er dus een hogere koers nodig is om voor hetzelfde beveiligingsbudget te zorgen. Een hogere koers vereist een groter aantal gebruikers, en dus een verschuiving naar rechts over de adoptiecurve.

Een hogere koers maakt die verschuiving ook mogelijk. Hoe meer gebruikers er zijn, hoe interessanter het is om er diensten, producten, wetgeving of onderwijs voor te ontwikkelen. En dat maakt de technologie volwassener, gebruiksvriendelijker en toegankelijker voor een grotere groep.

We zien een mooie parallel met het netwerk-effect van bitcoin dat toeneemt naarmate er meer gebruikers zijn, en daarmee de waarde gaat bieden voor de volgende groep gebruikers. Trace Mayer beschreef zeven netwerk-effecten: speculatie, verkopers, klanten, miners, ontwikkelaars, financials en als wereldreservemunt. Lezenswaardig!

Verschillende adoptiecurves

Voordat bitcoin interessant wordt voor de massa moet het een heel stuk gebruiksvriendelijker worden, schreven we net.

Maar wat is dat eigenlijk, dat bitcoin interessant wordt. Interessant voor wat? Eigenlijk moeten we de verschillende manieren waarop je bitcoin kunt gebruiken afzonderlijk beoordelen. Het kan tenslotte prima geschikt zijn voor het ene gebruik maar nog volstrekt onbruikbaar voor het andere.

Bijvoorbeeld, in min of meer chronologische volgorde:

• Om te investeren
• Om te sparen
• Om te betalen
• Voor leningen en slimme betalingen
• Voor micro-payments of streaming payments
• Als meest gebruikte, meest beschikbare soort geld

Je ziet hierin misschien de verschillende functies van geld op een tijdlijn ontstaan. Eerst wordt het als store of value geschikt voor investeerders en spaarders. Later wordt het als medium of exchange geschikt voor betalers. En pas daarna, als laatste stap in de adoptie, wordt het als unit of account een rekeneenheid.

Je zou voor elk van deze functies afzonderlijk een adoptiecurve kunnen maken. Bitcoin kan misschien de sprong naar de meerderheid al maken voor het sparen, maar nog niet voor het betalen. Dat is goed voorstelbaar, omdat sparen een stuk makkelijker gebruiksvriendelijk te maken is dan betalen.

Tot slot

Als we niet in staat zijn om bitcoin zo gebruiksvriendelijk te maken dat iedereen er zonder frictie en met veel plezier gebruik van kan maken, dan gaan we de sprong niet maken van het kleine clubje nerds (de innovators) naar de hele wereld (de majority).

Op dat pad liggen technologische ontwikkelingen, een groot ecosysteem van diensten en producten er omheen, regelgeving en officiële acceptatie, en misschien wel het allerbelangrijkste: gebruiksvriendelijkheid.

Tienduizenden programmeurs, ontwerpers, hackers, ondernemers, investeerders, journalisten, politici en economen zijn er dagelijks mee bezig om te zorgen dat bitcoin "gewoon werkt", en daarmee bruikbaar wordt voor de majority.

In eerste instantie bruikbaar als spaartechnologie, om je vermogen te bewaren over langere tijd, of zelfs te vergroten als je er vroeg genoeg bij bent. En uiteindelijk ook bruikbaar als betaaltechnologie, voor mensen in winkels, apparaten onderling en op basis van complexe regels.

Of het gaat lukken? Niemand weet het. Succes is niet gegarandeerd. Maar met iedere dag dat bitcoin nog bestaat, is de kans groter dat het lukt!