Vooruitblik op 2019 deel 1: Economie en Politiek

Sure, de jaarwisseling is maar een kunstmatige grens. Maar het doet wel iets met mensen: in januari ligt er weer een heel nieuw, onbeschreven jaar voor ons. Alles kan nog gebeuren. Nieuwe ronde, nieuwe kansen!

Om zicht te krijgen op wat dit jaar ons kan gaan brengen, moeten we flink uitzoomen uit de dagelijkse ruis van nieuwtjes, ontwikkelingen en gesprekken op social media. Dan zien we de grote lijn waarlangs de blockchain-technologie zich ontwikkelt. We zien de economische en geopolitieke context waarin dat gebeurt.

Dat levert geen exacte voorspellingen op, niemand heeft een glazen bol. Bovendien is een jaar erg kort voor de meeste ontwikkelingen. We overschatten vaak wat er in een jaar kan gebeuren, en we onderschatten wat er in 10 jaar tot stand komt.

In een reeks artikelen blikken we vooruit op 2019, belicht vanuit verschillende contexten. We starten met het onderwerp economie en politiek.

Een nieuwe schuldencrisis

Na de wereldwijde schuldencrisis in 2007/2008 volgde vooral symptoombestrijding en symboolpolitiek. Aan de onderliggende problemen is weinig gedaan. Dezelfde mensen, dezelfde instituten en dezelfde problemen.

De schuldenberg is intussen groter dan in 2007, wereldwijd 184.000 miljard dollar (IMF) en zelfs 247.000 miljard dollar als je de financiële sector meerekent (IIF).

Het effect van de vorige schuldencrisis was een klein dipje in de wereldwijde economische groei in 2009 (World bank). Overheden hebben grote bedrijven en banken gered (bail out) en centrale bankiers hebben extreme maatregelen genomen door negatieve rente en het drukken van duizenden miljarden (QE).

Wat hebben de beleidsmakers nog in hun trukendoos voor de volgende crisis? Die komt er zeker een keer, het onderliggende probleem is namelijk nog niet opgelost.

Overheden gaan wankelende banken en bedrijven niet meer redden, dat is nu aan de aandeelhouders en rekeninghouders (bail in). Centrale banken kunnen weinig kanten meer op. Hun balansen zijn overvol met opgekochte obligaties en aandelen, hoewel er volgens Paul Buitink misschien nog wel wat bij kan. De rente in Europa staat op 0,0% en in Japan op -0,1%, die kan niet veel lager.

Maar zover zijn we nog niet.

De eerste scheurtjes worden zichtbaar

Volgens het NRC waarschuwde het IMF ons in oktober toen het z'n jaarlijkse World Economic Outlook uitbracht:

De economische groei blijft dit jaar en in 2019 op hetzelfde, relatief hoge niveau als vorig jaar. Maar nadat dit ‘plateau’ ten einde is wacht een onzekere toekomst. Veel van de huidige voorspoed is gebouwd op beleid dat niet kan worden volgehouden. Het einde van de huidige hoogconjunctuur kan heftig worden. (bron)

Wanneer dat einde komt weten we niet. We zouden in 2019 best eens de eerste scheurtjes kunnen gaan zien.

De aandelenmarkten wereldwijd staan sinds kwartaal 4 van 2018 flink onder druk. De Amerikaanse S&P 500 was op 26 december ruim 20% gedaald van het hoogtepunt, de AEX zo'n 18%. Alan Greenspan, een oud-voorzitter van de Fed zei in december: "The party's over on Wall Street - Investors should prepare for the worst".

Met nog maar een half dagje handel te gaan (op maandagochtend 31-12), staat de AEX op een jaarverlies van iets meer dan 11%.
2018 is op weg om het op 6-na slechtste jaar van de AEX-index te worden... pic.twitter.com/LQnkgtihaW

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) December 28, 2018

Wat er in 2019 hiervan zichtbaar wordt, blijft gissen. Het verbaast me altijd weer hoe lang centrale banken en overheden het weten te rekken.

De rol voor cryptovaluta hierin is drieledig.

Ten eerste is het een verzekering tegen mogelijke (hyper)inflatie. In dat scenario vlucht iedereen naar dingen die de overheid niet bij kan drukken. Zilver, goud, land, vastgoed en... Bitcoin.

Ten tweede is het een nieuwe asset class voor institutionele beleggers, op zoek naar rendement.

Ten derde is de adoptie van cryptogeld interessant voor centrale bankiers als proeftuin voor hun eigen Central Bank Digital Currencies, waarmee ze commerciële banken buiten spel kunnen zetten, nog extremer monetair beleid kunnen voeren en nieuwe munten kunnen introduceren (SDR of ECB-coin bijvoorbeeld). We schreven hier eerder uitgebreid over.

De wereldpolitiek helpt niet mee

In de westerse wereld rommelt het.

In Europa krijgen we eerst op 29 maart de Brexit en dan eind mei de Europese verkiezingen. Daar kunnen we groei van de nationalisten verwachten, wat besluitvorming lastiger maakt. Meer fracties en meer verschillende visies.

In Amerika regeert Trump met approval ratings onder de 50%, en sinds de midterms in november 2018 met een ruime minderheid in het Huis van Afgevaardigden. Op dit moment is een deel van de overheid stilgelegd door een dispuut over de bekostiging van de muur tussen VS en Mexico.

Terwijl het westen bezig is met gele hesjes, migratie en de koolstofuitstoot, is China hard aan het groeien. Het verstevigt (handels)relaties met Rusland, Iran, en vele andere landen in Afrika en Azië.

De machtsverhoudingen verschuiven. Het tijdperk van Amerika als baas van de wereld en de dollar als (enige) wereldreservemunt loopt ten einde. We schreven samen met Willem Middelkoop een uitgebreid artikel over de komende monetaire reset en de rol van cryptovaluta daarin. 

Bereid jij je voor?

Nassim Taleb schrijft over zwarte zwanen, gebeurtenissen met grote impact die je niet aan zag komen. Hij zegt dat je misschien niet kunt weten wat die gebeurtenissen zullen zijn, maar wel wat de mogelijke gevolgen van zo'n gebeurtenis kunnen zijn.

We weten niet hoe een volgende laagconjunctuur, financiële crisis of monetaire reset eruit gaat zien. We weten wel wat de mogelijke gevolgen zijn. Bijvoorbeeld hoge inflatie, een crash van de aandelenmarkten en bail-ins van banken. In het algemeen is alles wat de overheid niet bij kan drukken een goede verzekering, zoals vastgoed, land, goud, zilver en ook cryptogeld. Doe er je voordeel mee!