‘Dat zou een echte absorbing barrier voor bitcoin kunnen zijn’

Padafhankelijkheid

Zondagen zijn fijne dagen. Ze brengen een bepaalde rust en vertraging die op andere dagen ontbreekt. De beste zondagen zijn die waarop er ’s middags een formule 1 race is. Met z’n vijven op de bank. Biertje erbij. De appgroep met m’n broers onder handbereik.

Eén van de terugkerende commentaren van verslaggever Olav Mol bij zo’n race is “to finish first, you first have to finish”. En dat is, in essentie, de kern van het punt dat Nassim Taleb maakt in zijn paper over bitcoin.

In het boek ‘Ergodicity’ beschrijft Luca Dellanna een mooi voorbeeld van padafhankelijkheid. Hij vertelt over de skisport, en dat skiërs vaak blessures oplopen. Een afdaling is het zoeken van een optimum tussen snelheid en kans op blessures. Elke skiër kan sneller, maar verhoogt daarmee het risico op een val.

De wereldkampioen skiën is niet de beste skiër, maar de beste skiër van alle skiërs die deelnamen aan het wereldkampioenschap. Op het pad naar wereldkampioenschap kunnen gebeurtenissen plaatsvinden die onherstelbare schade opleveren, waardoor je uit de pool van mogelijke winnaars verdwijnt. Dat is wat padafhankelijkheid betekent: het maakt voor de eindsituatie uit wat de volgorde der dingen is.

Een ander voorbeeld. Stel dat je 100 euro kunt inzetten bij een spelletje kop of munt. Bij kop krijg je 1000 euro en bij munt niets. Een goede deal toch? Stel dat je binnenkomt met 100 euro in je zak. Het maakt dan heel veel uit of je eerst kop gooit of eerst munt. In het eerste geval staat de balans op 1000 euro en kun je comfortabel verder spelen. In het tweede geval ben je blut en stopt het spel. Dit spel is padafhankelijk.

Het woord ergodiciteit kom je in dit verband ook tegen. Bij een ergodisch proces kun je erop rekenen dat elke toestand ooit een keer voorkomt. Je kunt er dus vanuit gaan dat je nergens ‘dood’ of ‘failliet’ gaat. Je kunt dan veilig werken met gemiddelden.

Een voorbeeld van een spel dat non-ergodisch is, is Russische roulette; je kunt er niet vanuit gaan dat elke toestand een keer voorkomt. Als je de eerste keer meteen de kogel krijgt, stopt het spel. De andere kamers zul je niet meer tegenkomen. Je kunt dan niet veilig werken met gemiddelden.

Enfin, tot zover ergodiciteit en padafhankelijkheid. We moeten het er vaker over hebben; een verkeerde inschatting hiervan is regelmatig oorzaak van pijnlijke redeneerfouten in economische en maatschappelijke vraagstukken.

Nassim Taleb

We hebben het vaker gehad over Libanees-Amerikaans filosoof, handelaar en professioneel belediger Nassim Taleb. Hij schreef briljante boeken over onzekerheid en risico. In 2021 is hij een aantal maanden geobsedeerd door bitcoin geweest, vermoedelijk aangewakkerd om niet-intellectuele redenen, lees: een persoonlijke vete met Saifedean Ammous.

Taleb the philosopher is pro bitcoin

Taleb the individual is a fragile megalomaniac consorting with Bitcoin’s enemies because he got his fee fees hurt by Saifedean over an unrelated issue

— nicmas cheer (🎄, 🎄) (@nic__carter) June 21, 2021

Hij schreef een paper over bitcoin, op zijn gebruikelijke wijze alleen voor ingewijden begrijpelijk. Taleb is duidelijk geen informaticus en heeft ook bitcoin nog niet heel diep bestudeerd. Dat levert een handjevol storende fouten op. Ik heb wat notities hierover naar ‘m opgestuurd.

Er zitten ook een paar solide kritieken in. Een deel daarvan kent de bitcoingemeenschap heel goed. Een paar verwoordt hij beter dan ik anderen tot nu toe heb zien doen, met name die over de interactie tussen twee valuta die naast elkaar gebruikt worden, en de rol die volatiliteit daarin speelt.

Maar daar wil ik het niet over hebben. Ik wil het hebben over het kernpunt van zijn betoog: bitcoin kan geen waarde hebben. Zijn argument is dat als de kans op het raken van een ‘absorbing barrier’ niet nul is, dat de huidige waarde nul moet zijn.

Zo’n absorbing barrier is waar we het eerder over hadden: alles wat onomkeerbaar is en waarvan geen herstel mogelijk is. Dood, blessure en bankroet.

Zijn hoofdargument is dat de miners uiteindelijk zullen moeten worden betaald uit de transactiekosten. En dat als die te laag zijn, zij ermee ophouden; dan is geen beveiliging meer, en is bitcoin waardeloos. Dat moment is een absorbing barrier. Het kan heel lang goed gaan, maar als het misgaat, is het meteen afgelopen.

Omdat dit mogelijk is, zo redeneert hij, moet het een keer gebeuren, en zal bitcoin ooit een keer waardeloos worden, en is het dus nu al waardeloos als store of value. Alle waarde die het heeft, moet uit louter speculatie komen.

Informatie versus informatiedrager

Mijn bezwaar hiertegen is dat je dan de informatie en de informatiedrager met elkaar verwart.

Het gaat niet om het boek, het gaat om de tekst.
Het gaat niet om de CD, het gaat om de muziek.
Het gaat niet om de blockchain, het gaat om de saldi (eigenlijk: utxo-set).
Het gaat niet om mining, het gaat om het protocol.

De absorbing barriers die je kunt verzinnen (te laag beveiligingsbudget, hacks, bugs) zijn absorberend voor de technische implementatie en niet voor de informatie zelf.

Voor de informatie zelf is wel degelijk herstel mogelijk. Het ecosysteem kan collectief beslissen om over te schakelen naar een ander consensusmechanisme of andere hashingalgoritmen. Of zelfs om de block subsidy in het protocol aan te passen.

Bitcoin is geen natuurkundige wet waaraan we onderhevig zijn. We kunnen als we dat willen bitcoin aanpassen. Dat gebeurt ook voortdurend. In november kreeg bitcoin bijvoorbeeld één van zijn grootste technische upgrades ooit.

Voorwaarde daarvoor is brede consensus in de gemeenschap. Onder normale omstandigheden duurt dat even. Maar dit zou wel eens heel snel kunnen gaan als er een gebeurtenis voor de deur staat die het voortbestaan van bitcoin bedreigt. Zoals quantum computing. Of een te laag beveiligingsbudget voor miners.

Is bitcoin dan onsterfelijk?

Nee, natuurlijk niet. Zoals er een tijd was voor bitcoin, zal er ook een tijd zijn na. We weten alleen niet of dat over 1, 10, 100 of 1000 jaar zal zijn. Net zoals al honderden soorten geld vervangen zijn, zal ook bitcoin ooit z’n monetaire waarde verliezen als mensen overschakelen naar iets beters.

En daar zit de kern: als mensen niet meer geïnteresseerd zijn in bitcoin, dan verliest het z’n waarde.

Dat kan gebeuren omdat wereldwijd alle overheden tegelijk bitcoin verbieden. Of als centrale banken wereldwijd een geweldig monetair beleid gaan voeren. Of als de bitcoingemeenschap zo’n rommeltje maakt van de technologie van bitcoin dat het onbruikbaar wordt.

Dan verliezen mensen hun interesse. Bitcoin verliest langzaam waarde. Miners zullen stoppen. Het overblijfsel van bitcoiners verzint een list om de blockchain veilig te houden. En uiteindelijk, een paar generaties later, is er niets meer van over.

Voorlopig zien we het tegenovergestelde. Er zijn inmiddels meer dan 200 miljoen mensen die bitcoin bezitten, en er komen er dagelijks meer dan 100.000 bij. Het netwerkeffect is nog aan het groeien. Nieuwe toepassingen, diensten, apps en bedrijven. Meer programmeurs, journalisten, econometristen, en politici die het belang van het bestaan ervan inzien.

Bitcoin wordt al jaren stevig op de proef gesteld. Recent ondermeer omdat het - mijns inziens - prematuur op het wereldtoneel gehesen is door de wet in El Salvador. Alle instituten, overheden, centrale banken en toezichthouders worden nu gedwongen zich uit te spreken en een standpunt in te nemen.

Dat is best spannend, en die onzekerheid zien we terug in de koers. Het is diezelfde onzekerheid die menig speculant en handelaar naar bitcoin toe trekt. Doorstaat bitcoin de beproevingen? Dan is de huidige koers een koopje. Een afrondingsverschil op wat het uiteindelijk waard kan zijn. Maar stopt het netwerk met groeien? Dan is de kans klein dat bitcoin over 10 jaar nog bestaat.

Het is aan een ieder om te handelen naar z’n overtuiging!