Bitcoin als kop van Jut om echte problemen te maskeren

Woensdag 25 augustus. Ik reed op de A6 richting Lyon. Ik had een beetje haast, dus de péage genomen. Doel: Épernay. Bubbels heb je namelijk altijd nodig, zowel voor goede als slechte tijden. Op de routeplanner zag ik dat zich langzaam een file vormde. Die file werd steeds langer en aangezien de péage zeer weinig op- en afritten heeft, kun je daar niet omheen. Uiteindelijk een kleine anderhalf uur in de file. Helaas om een vervelend ongeluk natuurlijk: een motor met zijspan in de prak en daarachter een kettingbotsing. Zet je altijd even op je plaats als je eerst de file vervloekt.

Tijdens het langzaam maar zeker verder noordwaarts bewegen luisterde ik naar de Cryptocast van de dag ervoor. Het was de eerste keer deels live op de radio en ook nog met Alex de Vries, de man achter Digiconomist. Naast hem chef de mission Herbert Blankenstijn en co-host Bert Slagter. Het eerste half uur kabbelde een beetje. Wat koersinformatie en zo, voor de doorgewinterde cryptocastluisteraar misschien wat oppervlakkig.

Daarna, terwijl ik in de meest linker rij van file stond, begon ik met ‘deel 2’ van de podcast; een verdiepend gesprek tussen Alex, Bert en Herbert. Op dat moment stond er meer dan 11 kilometer ronkende en walmende auto’s en vrachtwagens vast. Maal drie is dat dus eigenlijk 33 kilometer. Vrijwel geen Tesla of Renault Zoe gezien.

Het gesprek ging over allerlei verschillende zaken, zoals het plots veranderde Twitter-gedrag van Alex in de week vooraf aan de uitzending. Ineens maakt hij bitcoin vooral zwart met betrekking tot energie. Dat energievraagstuk was dan ook het hete hangijzer van de podcast.

Het belangrijkste stokpaardje van Alex is: we moeten met z’n allen minder energie gaan verbruiken en daar is bitcoin een mooie kop van Jut voor. “De dreiging hangt boven het hoofd van proof-of-work-systemen en dat die misschien zelfs een soort van verbannen zouden moeten worden van Europese exchanges”, zegt Alex nog even tussen neus en lippen. Een bijzonder harde uitspraak.

Niemand ontkent dat bitcoin energie verbruikt, het is zelfs het allerbelangrijkste onderdeel om uiteindelijk consensus te krijgen door bitcoin te koppelen aan iets in de echte wereld. Iets dat niet digitaal te vermenigvuldigen is en ook werkelijk iets kost.

Op het eerste gezicht lijkt er niets tegen op het streven naar zuinigheid van Alex. Maar al snel blijkt dat het streven gehuld gaat in ongenuanceerde absoluutheden en ongevoeligheid voor debat. Of de hoeveelheid die bitcoin verbruikt nou wel of geen druppel op de gloeiende plaat is, dat is voor Alex irrelevant. Bitcoin moet stuk en kapot. Tenzij het overgaat op proof-of-stake of iets anders dat nog beter is.

Bert geeft heel wat tegenargumenten. Hij doet dat in alle rust en laat zich nauwelijks uit de tent lokken. Knap, ik zat al heel wat keren heftig gebarend achter het stuur terwijl ik stilstond. Bert, waarom zeg je dit niet? Bert waarom zeg je daar niks over? Herbert waarom grijp je niet in? Ik begrijp het wel, je kunt niet overal iets op zeggen en je hebt maar een beperkte tijd en je zit niet in de kroeg.

Het bizarre is dat in het gesprek nergens terugkomt dat het nogal relevant is dat Alex vindt dat we minder energie moeten gaan gebruiken. Iedereen. Dat is nogal wat. En asociaal. Wij gebruiken in het vroegere westen met slechts een fractie van de mensen al decennia lang het gros van alle energie. Of die nou fossiel is, grijs, of groen. Of het nou om elektrische energie gaat of warmte-energie of energie voor de voortbeweging. Wij gebruiken al heel lang heel veel. En dat wordt ook steeds niet minder. Zuinigere motoren? Laten we dan de auto’s groter en zwaarder maken. Dat soort dingen. De babyboomers gaan rustig overal mee door... en wij volgen.

Ondertussen willen wij onze huizen verwarmen in de winter en inmiddels in de zomer ook graag koelen. Misschien vliegen we nu wat minder, want een beter milieu begint bij jezelf. Althans, dat zeggen we graag. Ik kom uit een voortreffelijk milieu en de meesten in dat milieu interesseert het geen biet als het om hun eigen hachje gaat.

Bitcoin is een mooie afleiding daarvan. Bitcoin leidt zelfs heerlijk af. Velen vinden er wel wat van en vaak is dat negatief. Dus de meesten vinden het, om uiteenlopende redenen, geen probleem als bitcoin zou verdwijnen. Een waardenetwerk dat door niemand beheerst wordt? Niet relevant voor ons hiero.

Er zal hoe dan ook meer energie gebruikt gaan worden in de toekomst. ‘Wij’ kunnen wel vinden dat we minder moeten gaan gebruiken, maar dat gaat echt niet gebeuren. De halve wereld begint pas nu te wennen aan dagelijks vlees eten; komen wij weer langs met ons postkoloniale vingertje. Minder minder...

Door bitcoin aan te wijzen als Het Grote Probleem weten Alex en consorten heel makkelijk en vermoedelijk volledig onbedoeld de echte grote vragen weer uit de weg te gaan: hoe zorgen we ervoor dat we minder schadelijke energie gaan gebruiken? Hoe zorgen we ervoor dat we de echte zure appel eindelijk eens doorbijten en bijvoorbeeld écht CO₂ gaan belasten? Overal. Elke scheet bij wijze van spreken; al is dat methaan, dat zou je nog zwaarder moeten belasten. Elke verkeerswethouder die een ouwe boom kapt omdat die in de weg staat van te dikke autorijders in te grote auto’s... nou ja, nu draaf ik door.

Als Alex en consorten zo graag bitcoin op zijn energieverbruik willen aanpakken, doe dat dan op de plek waar het er écht om gaat: zorg voor die wereldwijde ondoorverkoopbare CO₂-taks. Dan kom je ergens.

Hoe moet het dan? Ik hoop dat bitcoin in de toekomst voornamelijk energie gebruikt die over is. Het surplus van zon of wind of misschien zelfs van ouwe CO₂-uitbrakers. Het in standhouden van het bitcoinnetwerk is in mijn ogen nu al waardevol en zal in de toekomst waardevoller worden. Of niet. Als het waardevoller wordt, is dat niet alleen direct zichtbare financiële waarde in de vorm van prijs. Dan is het veel meer. Overal waar energie te halen is, zal een miner zijn. Groot, klein. Niet zo relevant. Via allerlei systemen gaan die net zo makkelijk aan als uit. Nu is dat nog helemaal niet haalbaar en is schaal op één plek van belang, maar dat gaat natuurlijk veranderen. Hiervoor is het nooit nodig extra centrales áán te zetten om bitcoin te minen, iets dat nu vermoedelijk al weinig gebeurt.

Maar misschien is het dat ooit zelfs wel waard, wie weet.