‘Ons geldstelsel is failliet, een systeem dat niet de toekomst heeft’

Reinjan groeide op in de jaren negentig. “Economische voorspoed bepaalt de politieke agenda en de doorbraak van de personal computer en het internet geeft ons een eerste hint van de exponentiële groei die de technologische industrie gaat doormaken”, vertelt hij. Geïnspireerd door cowboyverhalen van internetondernemers die snel rijk worden, start hij zijn eigen bedrijf. De realiteit leert hem dat van snel rijk worden geen sprake is, en dat idee verschuift naar de achtergrond. Totdat hij in gesprek komt met vrienden.

Het is 2017 en bitcoin weet de aandacht te grijpen met spectaculaire prijsstijgingen. Ook Reinjan stapt in, en ziet zijn inleg in een tijdsbestek van een jaar 80 keer over de kop gaan. “Winsten van vijfduizend, soms wel tienduizend euro per dag, zijn de laatste weken eerder uitzondering dan regel”, vertelt hij. “Op dit moment begin ik de mensen om mij heen, waaronder mijn moeder en mijn broer, van investeringsadvies te voorzien.”

De euforie sloeg in een periode van maanden om in neerslachtigheid. “Ik zag vrijwel al mijn opgebouwde vermogen verdampen”, vertelt Reinjan. “Na maandenlang vliegen kom ik weer met beide benen op de grond. En een verlies dat aanvankelijk voelt als een constante steen op mijn maag, zet zich om in een drive om te doorgronden wat mij is overkomen.”

Terug naar de basis

Voor het eerst in het leven van Reinjan wordt hij getriggerd om na te denken over één van de meest vanzelfsprekende fundamentele aspecten van zijn leven. Wat is geld? Hoe ontstaat een prijs? Waarom is goud waardevol? “Twee jaar lang luister ik ongeveer twee uur per dag naar podcasts, audioboeken en hoorcolleges”, vertelt hij. “Eerst alleen over bitcoin. Maar steeds vaker over macroeconomische onderwerpen en monetaire geschiedenis.”

Reinjan begint aan een reis die voor menig bitcoiner herkenbaar is. Als je wil begrijpen hoe bitcoin werkt, wordt je van de ene rabbit hole naar de andere gezogen. Speltheorie, monetaire geschiedenis, waardetheorieën, technologie, cryptografie, financiële markten, economische scholen – zomaar wat onderwerpen die dan langskomen. “Waren de DNB, de ECB en het IMF jarenlang vage, ongrijpbare begrippen uit de krant, begin ik nu daadwerkelijk iets te begrijpen van de keuzes die er gemaakt worden”, zegt Reinjan. “Maar ik schrik daarbij van de impact die deze beslissingen hebben en hoe weinig mensen dat lijkt te interesseren. Honderden miljarden euro's zijn er in het afgelopen decennium bijgedrukt, wat in feite een verborgen, ondemocratische vorm van belastingheffing is.”

Reinjan ziet bitcoin als onderdeel van een logische evolutie van onze digitale samenleving. In de negentiende eeuw kregen we scheiding tussen kerk en staat. In de twintigste eeuw zorgde de komst van internet voor het einde van een staatsmonopolie op informatie. Het werd gedecentraliceerd en vrij toegankelijk voor iedereen. En nu, in de eenentwintigste eeuw, zouden we voor het eerst in de geschiedenis kunnen zorgen dat geldcreatie los van overheden en banken komt te staan.

Geldstelsel is failliet

Helemaal aan het eind van de podcastserie spreekt Reinjan met Arnoud Boot, hoogleraar in ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. Samen met Arnoud evalueert hij een rondetafelgesprek over macroeconomische risico’s voor ons financiële stelsel, gevoerd tussen een twaalfkoppige commissie van Tweede Kamerleden en De Nederlandsche Bank, het Centraal Planbureau, en de Autoriteit Financiële Markten.

De vragen én antwoorden zijn ronduit onbevredigend en gaan inhoudelijk meestal niet dieper dan die van een bezorgde burger. Arnoud prikt daar resoluut doorheen. “Ons financieel systeem blijft alleen maar overeind, omdat het inmiddels iedereen duidelijk is dat links- of rechtsom overheden en centrale banken het zullen redden”, zegt hij. “Dat is een failliet systeem. Dat is een systeem dat niet de toekomst heeft.”

Is bitcoin dan een puzzelstuk van de oplossing? Is dat een naïeve utopie? Of is het werkbaar en realistisch? Is het überhaupt wenselijk? Of zien we essentiele zaken over het hoofd? Zijn er eigenlijk wel toe aan een nieuw geldsysteem, aan een nieuwe kijk op monetair beleid? Of moeten we juist tevreden zijn met hoe we het nu hebben ingericht?

Om de antwoorden op die vragen te vinden, en meer, gaat Reinjan het gesprek aan met hoogleraren, bankiers, beleidsmakers, historici, economen, en nog vele anderen. Het resultaat is een zeer luisterwaardige podcast. Tien doordachte delen, waar één duidelijke rode draad doorheen loopt: nieuwsgierigheid. Luisteren dus!