‘Wat je vandaag nog als bedrog herkent, trap je morgen wellicht in’

Overal waar geld is, is bedrog. Die wetmatigheid is zo oud als Metusalem, maar neemt steeds nieuwe gedaanten aan. Ook het cryptodomein kent zijn eigen ‘scams and scandals’, die opleven naarmate meer onervaren investeerders instappen. Dit soort oplichterij is vaak een moderne variant van een zwendel die van alle tijden is. De firma List & Bedrog gedijt nu eenmaal prima in een wereld waar geld te verdienen is, omdat hebzucht een onuitputtelijke bron blijkt voor creatieve zwendel. Opletten geblazen dus, ook in dit domein: if something seems too good to be true, it probably is.

Vorige week ontving mijn moeder een mailtje, zogenaamd van een bekend cryptoplatform. Zij werd gemaand om direct actie te ondernemen om haar account veilig te stellen, anders zouden al haar bitcoins ter waarde van 80.000 euro onbereikbaar worden. Nu heeft mijn moeder een goed stel hersens en geen enkele bitcoin, dus de conclusie was snel getrokken: een enkeltje prullenbak.

Toevallig was deze scam aan de verkeerde persoon gericht, waardoor het bedrog er duimendik bovenop lag. Dat geldt inmiddels ook voor de vele smeekbedes van een prins uit Verweggistan die zijn familiefortuin wil veiligstellen. Maar in de begintijd zijn er velen geweest die argeloos hun bankgegevens deelden, omdat zij dit buitenkansje niet aan hun neus voorbij konden laten gaan. Stom, denk je nu, maar vergis je niet hoe snel deze vormen van misleiding professionaliseren, waardoor zij amper van echt te onderscheiden zijn. Wat je vandaag nog als bedrog herkent, trap je morgen wellicht in.

De combinatie van een ‘betrouwbare’ afzender en ‘easy money’ is door de eeuwen heen even verleidelijk als verneukeratief gebleken. Aan het begin van de negentiende eeuw lukte het de Schotse generaal Gregror MacGregor bijvoorbeeld om honderden investeerders aan te trekken voor het niet-bestaande land ‘Poyais’ in Midden-Amerika. Het spaargeld dat zij staken in obligaties en landcertificaten, verdween in de zakken van MacGregor. Een aantal van hen emigreerde zelfs naar dit beloofde land, om ter plekke slechts een onaangeroerde, dodelijke jungle aan te treffen. En MacGregor? Die werd uiteindelijk vrijgesproken en herhaalde hetzelfde trucje schaamteloos nog een paar keer.

Een mooi verhaal met een fatale afloop, en een achterliggende partij die met goedgevulde zakken in rook opgaat: dat lijkt verdacht veel op een fake Initial Coin Offering, zoals die in 2017 erg populair waren. Onder luid tromgeroffel werd er dan een nieuwe ‘lege’ coin naar de markt gebracht. Investeerders lieten zich gemakkelijk verleiden door slechts een fancy ogend documentje en een paar gelikte, verzonnen quotes. Louter op basis van die (des)informatie kochten zij dan een berg tokens, waarna de verkopers nooit meer iets van zich lieten horen. Investeerders bleven berooid achter met een waardeloze munt die in de meeste gevallen niet eens verhandelbaar was.

Een kat in de zak rijker, en een illusie armer...

Voor dit soort investeringstrajecten geldt hetzelfde advies als voor Poyais in 1821: DYOR, ofwel do your own research. Geloof niet klakkeloos in de zogenaamde aanbevelingen van een mediamagnaat of in een social mediahype van Elon Musk, maar laat je informeren door mensen die er verstand van hebben. Onderwerp de assets waarin je investeert aan een rigide controle, of laat dat voor je doen. De firma List & Bedrog mag dan van alle tijden zijn, op Beursplein 5 krijgt hij geen voet aan de grond.