Rekenen met geld? Bitcoin is de beste meetlat

Mensen die zich langdurig met bitcoin bezighouden en daarbij steeds tot nieuwe inzichten komen, beschrijven die ontdekkingstocht als ‘down the rabbit hole’ naar de avonturen van Alice in Wonderland. Zelf zie ik het als een studie met een breed, maar voor de studenten onbekend onderwijsprogramma. Als ‘vierdejaars student’ zou ik mijn vakkenpakket tot op heden zo indelen:

• Monetaire economie en centrale banken
• Geld, waarde en schaarste
• Statistiek en theoretische modellen
• Cypherpunks en software
• Natuur en techniek

De hoeveelheid lesmateriaal is de afgelopen jaren flink gegroeid en er zijn honderden uitstekende podcasts te beluisteren; de ‘hoorcolleges’ van het curriculum. In deze column vertel ik over de concepten prijs en rekeneenheid, onderdeel van het vak Geld, waarde en schaarste.

Variatie in prijzen en rekeneenheid

Als trouwe lezer van LekkerCryptisch ken je vast de drie functies die aan geld worden toegedicht: het moet zowel geschikt zijn als ruilmiddel, als rekeneenheid en als een oppotmiddel. Regelmatig zie ik de stelling voorbij komen dat ‘bitcoin niet geschikt is als rekeneenheid vanwege de volatiliteit’. Ik snap wat daarmee bedoeld wordt in de context van het voorbeeld dat daarbij als onderbouwing wordt gegeven; namelijk het afrekenen van boodschappen of andere consumentengoederen.

Tegelijkertijd is het een opmerkelijk argument, omdat er alleen sprake is van volatiliteit als wordt gekozen om de waarde van bitcoin uit te drukken in een andere valuta, zoals de dollar of euro, ofwel ‘fiatgeld’. Na een stevige prijsdaling zeggen bitcoinbezitters kalmpjes tegen elkaar: ‘één bitcoin is nog steeds één bitcoin’. Zonder een externe rekeneenheid is er helemaal geen sprake van volatiliteit. Als we de fiatprijs van bitcoin als basis nemen om andere eigenschappen ervan te ontkennen of onderschrijven, ligt het gevaar van kortzichtigheid om de hoek. Prijzen zijn afhankelijk van omstandigheden en rekeneenheden daarom ook.

Laten we ze vanuit de perspectieven van plaats en tijd bekijken.

Plaats

Veel mensen zien de prijs van een product of dienst als een gegeven. De werkelijkheid ligt anders; je kan het beter zien als voorstel. Zo doet een autodealer bijvoorbeeld het voorstel om een nieuwe Tesla met jou te ruilen voor 90.000 euro. Je kan dat bod accepteren, maar je kan ook een tegenvoorstel doen, zoals ‘voor 170.000 euro neem ik er twee’ of ‘ik lever twee tweedehands auto's in voor een nieuwe’. Bij de tweede deal zou je de occasions als rekeneenheid kunnen zien. Wat dit voorbeeld ook aantoont, is dat geld niet per se de meetlat is, maar ‘slechts’ een van je bezittingen. Het is je bezit dat in de meeste situaties het best de functie van ruilmiddel vervult. Andere plaatsafhankelijke voorbeelden zijn ondernemers die hun uurtarief afhankelijk maken van de opdrachtgever of kiezen voor beloning in natura. Of het bod van huizenkopers dat afhankelijk is van hoe enthousiast ze uit de bezichtiging komen.

Tijd

In de context van tijd zijn prijzen per definitie variabel. Een verandering in vraag of aanbod geeft verandering in prijs. Een zomerjurk die 80 euro kost, blijkt dat opeens niet meer waard als de herfst in aantocht is.

Met een blik op de langere termijn komt bitcoin in beeld. Preston Pysh, de host van de populaire podcast ‘The Investor's Podcast Network’, begon vorig jaar met het meten van de waarde van verschillende assets met bitcoin als rekeneenheid, zoals de aandelenindex S&P 500 in de VS.

The S&P 500 measured in #Bitcoin since 2012.

With block reward halvings marked on the chart (blue line).

-99.94% loss since 2012 pic.twitter.com/UWalltAW2z

— Preston Pysh (@PrestonPysh) May 9, 2020

En vorige week moedigde Balaji Srinivasan, een investeerder en voormalig CTO van Coinbase, het idee aan van een ‘bitcoin prijsindex’ als tegenhanger van de consumentenprijsindex (CPI). Zijn wens werd snel vervuld.

✅ Imported CPI Price Indices from The Billion Prices Project now and measured in historical BTC prices for @balajis to create a Bitcoin Price Index (BPI)

🔴 CPI in BTC (BPI)
🟢 CPI in USD
🔵 BTC in USDhttps://t.co/7HcEVawO9y https://t.co/Z53FUEo1ZK pic.twitter.com/1WxNt5BDcY

— ؜ (@levelsio) March 13, 2021

Op Inflationchart.com kun je verschillende assets, waaronder bitcoin, tegen elkaar als rekeneenheid afzetten. Het idee van Pysh en Srinivasan is dat bitcoin, zoals goud dat al eeuwenlang is, in de juiste tijdspanne wel degelijk een geschikte rekeneenheid is.

Alles is relatief

Terwijl waarderingen voor fiatgeld bij handelaren op de valutamarkt het verdienmodel vormen, was het voor mij een eye opener dat het geld op mijn spaarrekening ook aan bovengenoemde krachten onderhevig is. Als ik elke maand dezelfde boodschappen doe van mijn salaris in euro’s heb ik niets in de gaten, die euro is heel geschikt als rekeneenheid. Maar door de inflatiedoelstelling van centrale banken is waardedaling over de jaren heen een inherente eigenschap van fiatgeld. De afgelopen 50 jaar zijn huizen ongeveer zes keer ‘duurder’ geworden. Is onze waardering voor een dak boven je hoofd ook in die mate gegroeid? Ik denk van niet. In rap tempo wordt vastgoed hoger gewaardeerd ten opzichte van de euro. De euro als meetlat is trouwens ook behoorlijk elastisch met jaren als 2020 waarin de geldhoeveelheid in enorme mate is gegroeid. Wat heb je aan een rekbare meetlat?

De speculatieve beginfase waar bitcoin zich momenteel in bevindt, heeft als gevolg dat er sprake is van hyperinflatie bij alles dat in bitcoin uitgedrukt wordt. Als je een huis bezit, heb ik slecht nieuws voor je. Je woning is in tienvoud in bitcoinwaarde gedaald ten opzichte van een jaar geleden. Het goede nieuws is dat hetzelfde huis in Venezolaanse bolivar uitgedrukt juist heel snel in waarde is gestegen.

Zoals je ziet zijn zulke meetlatten niet erg nuttig, want de vergelijkingen zeggen vooral iets over de rekeneenheid zelf. Wanneer bitcoin uit zou groeien tot wereldreservemunt komt daar verandering in. De ultieme schaarste als belangrijkste eigenschap van bitcoin past bij dingen uit categorie (c) in het artikel over CPI en inflatie. Dat zijn de producten waarbij schaarste ook een rol speelt zoals huizen, aandelen, kunst, en meer. Ik denk daarbij zelf ook nog aan tijd. De tijd die je als mens hebt tot aan je dood geeft een sterk gevoel van eindigheid.

Je kunt geld zien als het bevriezen van tijd. Door hard te werken en te sparen kun je soms op vakantie en uiteindelijk met pensioen. Zou bitcoin als schaarste asset ter wereld daarom de beste rekeneenheid voor tijd worden, en daarmee de ultieme vorm van geld? Dezelfde uitleg zie je bij anderen terug, die spreken over bitcoin als ‘monetaire batterij’. Het ultieme middel om waarde in op te slaan, om het op een later moment weer te gebruiken.

Als je in een gesprek belandt over het nut van bitcoin, waarin de twijfelaar beweert dat bitcoin niet geschikt is als geld omdat het niet functioneert als rekeneenheid, stel dan eens de vraag wat hij of zij in bitcoin wil meten. Bitcoin bestaat pas 12 jaar en is nu al voor velen dé rekeneenheid in een specifieke sector: die van cryptovaluta.