Nieuwe regels voor Europese cryptomarkt: Markets in Crypto-Asset Regulation (MiCA)

Of je het nu leuk vindt of niet, voor cryptobedrijven die actief zijn op de Europese markt komen er nieuwe regels aan. Ursela von der Leyen, voorzitter van de EC, benadrukte in de herfst van 2020 het belang van “samenwerking tussen de lidstaten rond cryptoassets, zodat we begrijpen hoe we de mogelijkheden kunnen benutten enerzijds, en de risico’s kunnen aanpakken anderzijds”.

In lijn hiermee is op 24 september 2020 een wetsontwerp ingediend, dat sindsdien bekend staat onder de noemer ‘Markets in Crypto-Assets Regulation’, of MiCA. Het is een ambitieus regelgevend kader dat in één keer aan de gehele EU opgelegd wordt. Hoewel de opkomst van stablecoins een belangrijke aanleiding is geweest, wordt er ook gesproken over utility tokens, dienstverleners, marktdeelnemers, en is er een catch-all-bepaling in verwerkt om te voorkomen dat er assets tussen wal en schip vallen.

Wat dit precies betekent, voor zowel ondernemer als consument? Dat gaan we in deze serie ontdekken, onder leiding van Willem-Jan Smits, advocaat en oprichter van Watsonlaw.

Europese verordening

Het is soms verwarrend. In menig column lees je dat er op cryptovaluta geen toezicht is, terwijl bedrijven die actief zijn op de Nederlandse sector wel bij De Nederlandsche Bank (DNB) geregistreerd staan. “Beide standpunten zijn te verdedigen. Nederlandse partijen moeten nu weliswaar aan eisen voldoen gericht op het voorkomen van witwassen, maar van bijvoorbeeld gedragstoezicht is op dit moment geen sprake”, legt Smits uit. “De kritiek op het gebrek aan toezicht is daar dan op gericht.”

In de praktijk kent Nederland twee toezichthouders, de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en DNB. De AFM houdt toezicht op het gedrag van ondernemingen. Dat is gericht op ordelijke en transparante financiële marktprocessen, zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en zorgvuldige behandeling van cliënten. DNB houdt prudentieel toezicht. Dit houdt in dat DNB erop toeziet of partijen op de financiële markten aan hun (financiële) verplichtingen kunnen voldoen. Als zodanig is ze betrokken bij het toezicht op de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Sanctiewet, waar het huidige registratieregime grotendeels op gestoeld is.

“Maar MiCA overstijgt het Nederlandse bestel”, licht Smits toe. “Het is een zogeheten Europese verordening. Dat betekent dat, nadat het wetsvoorstel is geaccepteerd, alle lidstaten en de bedrijven in die lidstaten zich er direct aan moeten houden. Het beoogde regime is meeromvattend dan het huidige registratiestelsel onder de Wwft en Sanctiewet, maar het biedt ook voordelen. Zo ontstaat er een gelijk speelveld voor alle dienstverleners binnen Europa, en wordt het voor Nederlandse partijen makkelijker om de afzetmarkt te vergroten.”

Zo ver is het echter nog niet. De verwachting is dat het nog zo’n twee tot vier jaar duurt voordat het wetsontwerp door de hele EC-procedure heen is geloodst. Dat lijkt nog ver weg, maar de tijd vliegt. “Iedereen die nu betrokken is bij de uitgifte van of dienstverlening rond cryptoassets, moet nu nadenken over de implicaties van MiCA”, benadrukt Smits. “Verzaak je daarin, is de kans groot dat een soepele transitie van het huidige naar het nieuwe regime lastig is.”

Waarom zijn er meer regels nodig?

Hoewel MiCA een indrukwekkende hoeveelheid regels omvat, is het zelf ook weer onderdeel van een groter pakket, de ‘Digital Finance Package’. Daarin zit een aantal wetgevingsvoorstellen dat de digitale transformatie van de Europese financiële sector moet begeleiden en vormgeven. Digitalisering is genoemd als 1 van de topprioriteiten van de Europese Commissie, en als zodanig als ‘chefsache’ aangemerkt, politiek jargon voor een kwestie die zó belangrijk en politiek gevoelig is dat de hoogste baas zich erover moet uitlaten. Zo heeft ons kabinet in 2020 de Nederlandse Digitaliseringsstrategie uitgebracht.

“MiCA is ook bedoeld om ervoor te zorgen dat het regelgevingskader voor financiële diensten goed past bij de innovatie die we in de fintechsector zien”, legt Smits uit. “Een voorbeeld hiervan is de inzet van blockchaintechnologie voor een scala aan in meer of mindere mate gedecentraliseerde toepassingen.”

Dit voorstel streeft vier doelstellingen na:

1. Voorzien in rechtszekerheid door een regelgevend kader te bieden voor alle cryptoassets.
2. Ondersteunen van innovatie en eerlijke concurrentie in de EU.
3. Verhogen van het niveau van de bescherming van consumenten en de marktintegriteit.
4. Beschermen tegen risico’s van stablecoins op de financiële stabiliteit.

“Met andere woorden, wat er nu aankomt zijn regels voor cryptoassets die vergelijkbaar zijn met wat al geldt voor de huidige financiële sector”, vult Smits aan. “Denk aan de prospectusregelgeving die van toepassing is op een aandelenemissie. Regels die van toepassing zijn op advisering, maar ook om manipulatie en handel met voorkennis te voorkomen.”

Op wie is MiCA van toepassing?

Het wetsontwerp bevat een definitie van een zogeheten Crypto-Asset Service Provider (CASP). Deze definitie leunt op de Virtual Asset Service Provider (VASP) die je wellicht kent van de aanbevelingen die de Financial Action Task Force (FATF) uitvaardigt, de officieuze wereldwijde waakhond voor het tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering.

Een CASP is iedere entiteit waarvan de activteiten (deels) bestaan uit het leveren van diensten rond cryptoassets aan derden. “Dat omvat onder andere het verstrekken van persoonlijk advies, het bewaren of administreren van cryptoassets namens derden, het wisselen tussen staatsgeld en cryptoactiva, of het uitvoeren van orders voor derden”, vertelt Smits. “In totaal zijn er zeven verschillende cryptodienstverleners gedefinieerd.”

Als consument merk je waarschijnlijk betrekkelijk weinig van de invoering van MiCA. “De maatregelen die marktpartijen moesten nemen op basis van de Wwft en Sanctiewet introduceerden voor consumenten drempels in de interactie met de dienstverlener”, legt Smits uit. “De verplichtingen waar dienstverleners onder MiCA mee te maken krijgen, spelen zich meer op de achtergrond af. Als consument mag je verwachten dat bijvoorbeeld de informatievoorziening erop vooruit gaat, maar ook dat actief opgetreden wordt tegen manipulatie van de markt waarin je actief bent.”

In het volgende deel duiken we dieper in de wereld van MiCA. Onder meer de zeven dienstverleners komen aan bod, en ook de cryptoassets die onder de bepalingen komen te vallen.