Winner takes all: Het netwerk-effect van Bitcoin

Waarom is het toch zo lastig om te stoppen met Facebook?

Ze volgen je over het hele internet, bouwen een griezelig nauwkeurig profiel van je op en verkopen dat vervolgens aan iedereen die interesse heeft. Zij bepalen wat je wel en niet te zien krijgt. En dan nu Libra, die nieuwe wereldmunt. Reden genoeg om een andere app te gaan gebruiken, toch?

Naar aanleiding van het Cambridge Analytica schandaal in 2018 ontstond de #DeleteFacebook beweging, die mensen opriep hun account te verwijderen. In Nederland bracht Arjen Lubach dit met vlijmscherpe humor onder de aandacht.

Toch is bijna niemand gestopt. Het aantal Facebook-gebruikers groeide in het eerste kwartaal van 2019 met 55 miljoen mensen naar 2,37 miljard wereldwijd.

De reden? Het netwerk-effect

Mensen zetten hun verhalen, foto's, evenementen, groepen en oude rotzooi op Facebook, en niet in die andere app, omdat hun vrienden daar ook zitten.

Het netwerk-effect is dat een product of dienst meer waarde gaat leveren voor de gebruikers naarmate er meer mensen gebruik van maken.

Een telefoon is nutteloos als je de enige bent die er één heeft. Net als een online multiplayer spel als Fortnite en die nieuwe concurrent van Facebook. Met elke nieuwe gebruiker worden ze interessanter voor de rest. Dat zijn directe netwerkeffecten.

Een auto is wel nuttig als je de enige bent die er één heeft. Maar het gebruik wordt veel prettiger als er meer mensen zijn die een auto hebben. Dan komen er namelijk benzinestations, verkeersborden en garages. Dat zijn indirecte netwerkeffecten.

Netwerk-effect bij geld

Een ruilmiddel heeft monetaire waarde omdat een grote groep mensen het wil gebruiken. Het lost het probleem op dat twee mensen die willen ruilen toevallig op dat moment behoefte moeten hebben aan elkaars spullen.

• Sommige ruilmiddelen hebben alleen monetaire waarde, zoals schelpen, kralen en euro's.
• Sommige ruilmiddelen hebben daarnaast ook nog niet-monetaire waarde, zoals gouden en zilveren munten en sigaretten

Geld verliest zijn monetaire waarde zodra als niemand het meer gebruikt. Een overheid voorkomt dat scenario door belastingbetaling te verplichten in de nationale munt. Zo moeten mensen dat geld wel gebruiken.

Voordat we kijken hoe het bij Bitcoin zit, eerst nog iets anders.

Opofferingskosten

Bij alles waar het netwerk-effect een rol speelt, heb je in meer of mindere mate te maken met opofferingskosten, of in het Engels opportunity cost. Dit zijn de kosten en gemiste opbrengsten van het niet kiezen voor een het alternatief.

Als je een jaar gaat studeren, heb je niet alleen de directe kosten zoals collegegeld en studieboeken, maar ook opofferingskosten. Je had ook een jaar kunnen gaan werken, en daar een aardig salaris kunnen verdienen.

Bij een sociaal netwerk zijn de opofferingskosten beperkt. Je kunt een bericht makkelijk op twee netwerken posten. Dat kost weinig extra tijd of geld.

Bij online gaming zijn de opofferingskosten groot. Je kunt niet tegelijk twee spellen spelen. Het spelen van de één sluit uit dat je tegelijk de ander speelt.

Bij geld zien we ook grote opofferingskosten. Als je euro's hebt, dan mis je de kosten en opbrengsten van het hebben van dollars. Je kunt niet je volledige vermogen in beide aanhouden, je moet het verdelen.

Netwerk-effect bij Bitcoin

Je kunt uren praten over wat Bitcoin eigenlijk is. Een geldsysteem, het digitale goud, een "trust machine" of een "time chain"?

Maar hoe je er ook naar kijkt, het netwerk-effect speelt een grote rol. Bitcoin was niets waard toen Nakamoto nog als enige op z'n spreekwoordelijke zolderkamer een node draaide.

Voor de hand ligt een direct netwerk-effect. Hoe meer mensen bitcoins willen gebruiken als ruilmiddel, hoe nuttiger het is om bitcoins te hebben. Maar er is nog een veel grotere lijst aan indirecte netwerk-effecten.

Trace Mayer heeft er ooit zeven opgesomd, die bekend zijn geworden als "de zeven netwerk-effecten van Bitcoin". Laten we er eens naar kijken.

1. Speculatie - Een bitcoin wordt elk jaar meer waard. Maar wel met een boel pieken en dalen ertussen. Die combinatie is aantrekkelijk voor speculanten die van wat risico houden. En steeds meer mensen kopen bitcoin als investering voor de lange termijn.
   
   
2. Verkopers - Hoe meer mensen bitcoin hebben, hoe interessanter het wordt voor verkopers om het te accepteren als betaalmiddel. Zeker als de munt minder volatiel wordt, en de transactiekosten veel lager zijn dan die van alternatieven.
   
   
3. Klanten - Hoe meer verkopers bitcoin accepteren, hoe interessanter het wordt voor klanten om bitcoins te hebben met als doel betalen. Zeker als het ook nog goedkoper of privater is dan met credit card.
   
   
4. Miners - Hoe meer een bitcoin waard is, hoe interessanter het is voor een miner om rekenkracht in te zetten. Meer rekenkracht betekent een betere beveiliging. En daardoor betere geschiktheid voor hoge bedragen.
   
   
5. Ontwikkelaars - Hoe langer Bitcoin bestaat en hoe meer mensen het gebruiken, hoe interessanter het is voor ontwikkelaars om er hun kostbare tijd in te stoppen. En dus hoe beter de code onderzocht en getest is. En hoe meer innovatie er plaatsvindt aan en rondom Bitcoin. Ook overheden, juristen, accountants en journalisten die zich verdiepen in Bitcoin hoort bij dit netwerk-effect.
   
   
6. Financials - Crypto heeft de aandacht getrokken van velen in de financiële sector. Er worden producten gebouwd, zoals custody, fondsen en derivaten. De meeste interesse is er voor de munt met het grootste netwerk-effect: Bitcoin.
   
   
7. Wereldreservemunt - De eerste zes netwerk-effecten zullen uiteindelijk resulteren in de zevende. De standaard munt voor de wereldhandel zal Bitcoin zijn. Prijzen van grondstoffen worden erin uitgedruk. Centrale banken zullen het aan hun reserves toevoegen.

Eind december 2018 zei Mayer in de What Bitcoin Did podcast dat we nu pas aan het begin van het netwerkeffect van speculatie zitten. Voor het netwerk-effect van verkopers en klanten moet er nog veel gebeuren, zoals Lightning Network.

Deze netwerk-effecten versterken elkaar. Steeds meer aandacht wordt naar Bitcoin getrokken. Microsoft ontwikkelt een decentrale identiteit op Bitcoin. Bakkt lanceert Bitcoin-futures. Trump twittert over Bitcoin. Enzovoorts.

Elke dag dat Bitcoin nog bestaat, bij elk block dat er wordt gemaakt, raken meer mensen geïnteresseerd en "invested" , en worden al deze netwerk-effecten sterker.

Is er ruimte voor andere cryptovaluta?

Elke cryptovaluta moet het hebben van het netwerk-effect, ongeacht het soort munt of token. Geen gebruik, geen waarde.

Daarom kijken we ook zo ontzettend streng naar het nut dat een project heeft voor de gebruikers en hoe en project voor adoptie gaat zorgen. Eigenlijk kijken we of er kans is dat het netwerk-effect een project vleugels kan gaan geven.

De meesten lukt het niet.

We zien een tijdelijke hype en wat speculatie, en daarna gaat een munt naar bijna nul. Developers werken een tijdje hard maar gaan dan wat anders doen. Het begin van de roadmap gaat aardig, maar men onderschat hoe lastig het is om een groot netwerk op te bouwen.

Met onderschat de opofferingskosten.

Een ontwikkelaar kan maar aan één project werken. Een Hodler kan z'n vermogen niet in alle projecten tegelijk stoppen. Een exchange of wallet kan niet alle 2000 projecten ondersteunen. Enzovoorts.

En dan zien we dat er naast Bitcoin maar een paar projecten zijn die een serieus netwerk-effect hebben bereikt. Ik denk aan Ethereum, Ripple en Binance Coin.

Seven #Bitcoin network effects create tremendous incumbent advantages. Some of the casualties incurred when fighting #Bitcoin Hodlers of Last Resort.$BTC vs. Forks:$BCH + $BSV: -60%$BTG: -92%$BCD: -98%$BTCP: -99%
Thanks to all fork supporters. Your POWs are very useful! 💸 pic.twitter.com/yY7gx3A9X6

— Trace Mayer (@TraceMayer) July 29, 2019

Winner takes all

Kunnen meerdere soorten geld naast elkaar bestaan? Is er naast Bitcoin nog ruimte voor een paar andere soorten geld? Bijvoorbeeld gespecialiseerd in heel snelle, heel kleine of heel private betalingen?

De meningen daarover zijn verdeeld.

Je hebt de "winner takes all"-maximalisten die verwachten dat Bitcoin alle andere soorten geld zal opeten. Als er behoefte is aan een bepaalde eigenschap, zoals snel, klein of private, dan zal dat bovenop de Bitcoin-blockchain gebouwd worden, is hun gedachte. Hetzelfde geldt voor functionaliteit zoals smart contracts.

Je hebt de Pareto-maximalisten die verwachten dat er naast een 80% van Bitcoin ruimte is voor 20% van allerlei andere soorten geld. Zij wijzen erop dat sommige cryptovaluta niet (primair) geld zijn, maar eerder een utility token, zoals Ethereum. En dat die dus niet rechtstreeks concurreren met Bitcoin, waardoor gebruikers beiden willen aanhouden.

Hoe het ook uitpakt, een groot deel van het cryptogeld zal uiteindelijk sterven door de opofferingskosten. Waarom zou je iets met BCH of BSV willen als investeerder, miner of developer als er ook BTC is, met een veel sterker netwerk-effect?

Maar niet alleen cryptogeld zal hieraan ten prooi vallen.

In alle landen waar het nationale geld verzwakt zie je een vlucht naar sterker geld, zoals dollars of euro's. Die landen verbieden vaak vrij snel het bezit van buitenlandse valuta om verdere ineenstorting te voorkomen.

Dit effect hebben we in de geschiedenis al veel vaker gezien. Zodra iemand gemakkelijk glazen kralen kon maken, werd de glazen kraal snel minder waard als betaalmiddel, en stapte men over op iets wat minder goed na te maken was. Zilver of goud bijvoorbeeld.

Winner takes all dus, want nergens zien we nog kralen of schelpen.

Het beste geld is schaars

Goud en zilver zijn moeilijk te produceren. Het is schaars. Een spilzuchtige overheid kan niet eventjes wat gouden muntjes laten ontstaan.

De laatste 100 jaar zijn we langzaam gewend geraakt aan overheidsgeld dat niet in verbinding staat met iets wat schaars is. De goudstandaard is losgelaten. De overheid bepaalt de geldhoeveelheid naar eigen inzicht en goeddunken.

Het nadeel daarvan is dat een euro en een dollar steeds minder waard worden. Het is ontworpen om uit te geven, en niet om te sparen.

Uitgeven, consumeren, de economie draaiende houden, geld moet rollen. Dat is het adagium van deze tijd. Zuinigheid en sparen zijn een soort middeleeuwse deugd geworden. Maar, ze zijn bezig aan een come back.

Steeds meer mensen hebben genoeg van de rat race van meer spullen, meer schulden, harder werken en minder tijd om te leven. Maar hoe kom je daaruit als je geen geld kunt sparen, omdat je gespaarde euro over 10 jaar nog maar de helft waard is?

Bitcoin is schaars, en nu al de beste manier om waarde op te slaan voor langere tijd.

Naarmate meer mensen dat ontdekken en Bitcoin gaan gebruiken neemt het netwerk-effect toe. De veiligheid wordt groter, de prijs wordt hoger maar ook stabieler, en het wordt nog een betere manier om waarde op te slaan.

En helemaal uiteindelijk zal Bitcoin misschien ook wel een heel goed ruilmiddel worden, en zelfs een rekeneenheid. En daarmee misschien wel het beste geld ter wereld.

En, door de opofferingskosten, misschien wel het meestgebruikte geldsysteem ter wereld. Tijd voor de bitcoinstandaard?